Petrol fiyatı niye düşüyor?

uçanteneke

New member
Petrolün varil fiyatında bu ay yaklaşık yüzde 10 düşüş yaşandı. Petrol dünyada gerileyince yurtarasında akaryakıtın pompa fiyatı biraz indi, akaryakıt 20 TL hududuna geriledi. Bu olağan artırımlı fiyattan indirim. Yılbaşında akaryakıtın litre fiyatı 14 TL civarındaydı. “Düştü” dediğimiz bugünkü fiyat aslında yılbaşına göre yüzde 43 artırımlı. Yani son indirim, Nasreddin Hoca’nın eşeğini kaybedip bulması öyküsüne benziyor. Eşeğin tamamını çabucak hemen bulabilmiş de değiliz. Fakat enseyi karartmayalım, yüzde 10 indirim bile sevindirici bir gelişme. Olağan kalıcı olursa..

Türkiye bu yıl güç ithalatına yaklaşık 100 milyar dolar fatura ödeyecek. Petrolün varil fiyatının bugünkü düzeylerde kalması, önümüzdeki aylarda bu faturanın hafifçelemesini getirir. Öte yandan petrol birfazlaca dalda temel girdilerden biri olduğu için fiyattaki gerileme enflasyonu yavaşlatıcı bir rol de oynayabilir.

Petrol fiyatlarındaki düşüşün kalıcı olup olmadığını anlayabilmek için niye düştüğü sorusuna cevap bulmamız gerekiyor. Petroldeki düşüşün iki sebebi var. Biri kolay kolay değişmeyecek temel bir dinamikle ilgili. Başkası ise biraz daha aktüel gelişme. Lakin onun da kısa müddette değişmesi kolay değilmiş üzere görünüyor.

Temel niye, dünya iktisadının yavaşlaması. Dünya iktisadı geçen yıl, pandemi daha sonrasındaki süratli açılmanın tesiriyle yüzde 6 büyümüştü. Bu yıl büyümenin yüzde 3 civarında gelmesi, gelecek yıl da yüzde 3’ün altına inmesi bekleniyor. Dünya iktisadı kelam konusu olduğunda yüzde 3, kritik düzey. Yüzde 3’ün altı aslında fiilen küçülme manasına geliyor.
Dünyanın yavaşlaması, daha az üretim yapılması demek. Daha az üretim, daha az girdi kullanmak, daha az girdi kullanmak da güç tüketiminin azalması demek. İşte petrol fiyatında düşüşe niye olan temel dinamik bu. Dünyanın yavaşlaması petrol talebini aşağı çekiyor. İktisadın abecesi: Talebi azalan bir eserin fiyatı düşer.

Peki dünya niye yavaşlıyor? Bunun en değerli sebebi, merkez bankalarının yaptığı faiz artırımları. Pandemi devrinde izlenen gevşek para siyaseti ve bu ortada geçen yıl yaşanan süratli büyüme, enflasyon canavarının hortlamasına niye oldu. Türkiye’deki kadar olmasa da, Amerika, Avrupa ve Asya’da enflasyon uzun vakittir görülmedik düzeylere yükseldi. Merkez bankalarının enflasyonu bastırmak için yaptığı faiz artırımları başta Amerika olmak üzere birfazlaca ülkeyi resesyonun (ekonomik küçülme) eşiğine getirdi.

Rusya-Ukrayna savaşı da dünyanın yavaşlamasına katkıda bulundu. Bilhassa Avrupa’nın sakinliğin eşiğine gelmesinin arkasında faiz artırımlarından fazlaca savaşın tesiri var.

Bu, temel sebep. Bir de petrol fiyatındaki düşüşün son on günde hızlanmasına niye olan bir gelişme var: Çin’de Covid hadiselerinin bir daha artmaya başlaması ve geçen Cumartesi altı ay ortadan daha sonra birinci mevtin görülmesi. Cumartesi günü gerçekleşen Covid mevtini Pazar günü iki mevt takip etti…
Çin, Covid’e karşı epey sert bir siyaset uyguluyor. “Sıfır Covid stratejisi” olarak isimlendirilen siyaset uyarınca birkaç hadise görülen bölgeler toptan kapatılıyor. Bu strateji, dünya ekonomisindeki yavaşlamanın üçüncü sebebi.
Kısa mühlet önceye kadar Çin’in bu stratejiden vazgeçeceği, vazgeçmese bile biraz gevşeteceği düşünülüyordu.. Fakat olayların bir daha tırmanışa geçmesi ve vefatlar görülmesi bunu öteki bahara erteledi. Çin büyük olasılıkla hadiselerin görüldüğü kentleri kapatmaya devam edecek. Bu da dev fabrikaların kapanması, günlerce, haftalarca kapalı kalmaları demek.
Petrol talebini azaltan bu gelişmelere karşı OPEC (Petrol üreticisi ülkeler karteli) fiyatta yaşanacak düşüşü engelleyebilmek için üretimi kısma sonucu almıştı. Fakat görüldüğü üzere düşüşü engelleyemedi. Dünden beri biraz daha kesinti yapmaya hazırlandıkları haberleri geliyor. Bunun da meblağları fazlaca fazla etkilemesi beklenmiyor.

Dünya iktisadının yakın gelecekte yüksek büyümeye dönmesi ve Çin’in 0 Covid stratejisinden vazgeçmesi kısa vadede mümkün olmadığına nazaran petrol meblağları daha uzun müddet bugünkü düzeylerde dolaşacak demektir.
Yurtarasında ise akaryakıt fiyatları petrolün varil fiyatı kadar döviz kurundan da etkileniyor. Petrol dünya piyasalarında sabit kalsa bile dolar TL karşısında yükselişe geçerse akaryakıt artırımları bir daha başlar.

İyi haber: Petrol fiyatı geriledi. Makus haber: Bugünkü fiyat bile aslında devasa yükseklikte
 
Üst