uçanteneke
New member
Türkiye, Milletlerarası Organize Suça Karşı Global İnisiyatif tarafınca yayınlanan Global Organize Cürüm Endeksi’nde 10 üzerinden 6.89 puanla 193 ülke ortasında 12’nci sıraya, Avrupa’da ise bir numaraya yükseldi. Yayınlanan raporda Orta Asya, Kafkaslar, Orta Doğu ve Doğu Avrupa ülkeleri için bölgesel bir finans merkezi olan Türkiye’nin, uyuşturucu ve insan kaçakçılığı ile göçmen ve akaryakıt kaçakçılığından elde edilen yasadışı gelirler de dahil olmak üzere kıymetli kara para aklama riskleriyle karşı karşıya olduğu vurgulandı. Son senelerda kara para aklamayla gayret çerçevesinde değerli iyileştirmeler yapılmış olsa da, cürüm gelirlerine el konulması, dondurulmuş varlıkların yönetilmesi ve ülkeye büyük ölçülerde nakit parayla giriş yapılmasına ait kısıtlamaların olmamasının kara para aklamanın takibini zorlaştırdığına dikkat çekilerek, “Ayrıca hükümetin kara para aklama konusundaki soruşturma faaliyetleri açıkça siyasallaşmış olmakla eleştiriliyor ve devletle iç içe geçmiş bireylerin kara para aklama operasyonlarına direkt ya da dolaylı olarak dahil olmaları muhtemel” sözlerine yer verildi.
Ekonomist ve data bilimci Emre Akanak, Türkiye’de enflasyon önemli bir sorun haline gelirken, barınma ve besine erişimin giderek daha da zorlaştığına dikkat çekerek, “Yüksek enflasyon toplumlarda her vakit gelir transferi ve yoksullaşma yaratır ve yoksullaşmayı deneyimleyen toplumlarda cürüm ve kabahat eğilimi artış gösterir. Türkiye ekonomik krizlerin de yol açtığı tehlikeli bir surece girebilir” ikazında bulundu.
‘Ekonomide çürümenin semptomları var’
Kayıt dışı iktisadın artması, organize kabahatlerin önemli manada artış göstermesi, kim olduğu ve nereden geldiği muhakkak olmayan yeni zenginlerin türemesinin iktisatta çürümenin semptomları niteliğinde olduğunu belirten Akanak, şu noktalara dikkat çekti:
Ekonomist ve data bilimci Emre Akanak, Türkiye’de enflasyon önemli bir sorun haline gelirken, barınma ve besine erişimin giderek daha da zorlaştığına dikkat çekerek, “Yüksek enflasyon toplumlarda her vakit gelir transferi ve yoksullaşma yaratır ve yoksullaşmayı deneyimleyen toplumlarda cürüm ve kabahat eğilimi artış gösterir. Türkiye ekonomik krizlerin de yol açtığı tehlikeli bir surece girebilir” ikazında bulundu.
‘Ekonomide çürümenin semptomları var’
Kayıt dışı iktisadın artması, organize kabahatlerin önemli manada artış göstermesi, kim olduğu ve nereden geldiği muhakkak olmayan yeni zenginlerin türemesinin iktisatta çürümenin semptomları niteliğinde olduğunu belirten Akanak, şu noktalara dikkat çekti:
- Bu üzere durumlarda kabahat oranının artması toplumda adalet hissini zayıflatacağı için önemli bir güvenlik sorunu yaratır. Bu durum ise üretim iktisadının zayıflamasına yol açar. Türkiye’nin bilhassa 1950’lerden beri yöneldiği rant iktisadı ise aslında problemlerin ana sebebi durumundadır. Verimliliğin son derece düşük olduğu, rant iktisadının hakim olduğu bir toplumda kaynağı belgisiz sıcak para hayli daha rahat hareket edebilir fakat bunun en kıymetli yan tesiri çok yükselen varlık meblağları olur. Bu durum balon oluşmasına ve aslında ister istemez bu balonun peşine takılan toplumun da balonun patlaması ile birlikte önemli bir krizle karşı karşıya kalmasına niye olur. Kabahat iktisadı, rant iktisadı ve göçle oluşan gettolaşma kısır bir döngü oluşturur.
- Türkiye’de kayıt dışı iktisat son derece önemli bir sorun lakin daha da kıymetlisi kayıt dışı istihdam. Genelde resmi bilgilere nazaran Türkiye’de kayıt dışı istihdamın oranı yaklaşık yüzde 28.7 (2021 için). Türkiye bu oranla farkında olmadan tekrar bir girdabın içerisine yuvarlanıyor. 1990’larda kayıt dışı istihdam yüzde 50’lere yaklaşmış, hatta bu durum tam manası ile bir kriz haline gelmiştir. Miyop ve tutarsız gelir vergisi siyasetleri, dolaylı vergilerin artırılması, aflar, yüksek enflasyon ve popülizm hem kayıt dışı istihdamın yükselmesinde tıpkı vakitte enflasyonun yükselmesinde ana niçinlerdir. Olağanda gelişmiş ekonomilerde kayıt dışı oranı yüzde 15 civarındadır ve bilhassa kredi kartı kullanmasın yaygınlaşması, nakit kullanmasının yerine banka transferleri ve kredi kartı kullanmasın alması bu oranı daha da düşürecek üzere görünmektedir. Varsayımlar kayıt dışılığın başta Almanya olmak üzere 2030 üzere yüzde 7’e inebileceği istikametindedir. Almanya’da kayıt dışı iktisat yüzde 11.2 civarındadır.
- Emeğin daima niteliksizleştiği ve ucuzladığı bir ortamda ekonomik faaliyetler son derece niteliksiz ve ucuz emeğe dayalı faaliyetlere kayar. Örneğin, son derece ucuz ve neredeyse köle şartlarında çalıştırılan çalışanların sıhhatsiz ve güvenliksiz ortamlarda çalıştırıldığı atölye ortamları üzere. Bu üzere durumlarda niteliksizleşme ve iktisattaki çürümenin en kıymetli göstergelerinden bir tanesi de “iş kazası” olarak anılan fakat aslında kazadan hayli önlenebilecekken personelin şahsen varlığının değersizleşmesi ile tedbire maliyetindense emekçinin hayatının tercih edildiği cinayetlerdir.
- Türkiye denetimsiz göç ile bir arada daima ucuzlama ve niteliksizleşme baskısı altında bir iş gücü pazarı haline gelmiş durumda. Üstelik Türkiye’de nitelikli ve eğitimli bölümün daima yurt dışına gitmeyi tercih etmesi aslında orta ve uzun vadede onarılması son derece güç sorunlar açığa çıkarmaktadır.
- Toplumlar açısından kayıt dışı iktisat, denetimsiz göç ve yüksek enflasyon her biri başka ayrı önemli sorun olan ve kendisinden daha büyük sorunlara yol açan sorunsallarken, bunların daima birlikte iç içe üstelik birbirlerini besledikleri bir biçimde Türkiye’de varlık göstermeleri son derece riskli bir durum teşkil etmektedir.
- Şayet kısa bir müddetde profesyonel bir uygulama ile kayıt dışı iktisat, denetimsiz göç ve yüksek enflasyon denetim altına alınmaz ise Türkiye’nin tarihi sorunsalı olan rant iktisadının de tesiri ile birbirlerini besleyen ve birbirlerinin tesirlerini arttıran ağır bir problemler yumağına dönüşmesi son derece mümkün.
- Türkiye’de öteki bir ülkede; hele gelişmiş ve oturmuş bir ülkede olması beklenen olmayan biroldukca çarpıklığı işaret eden bilgi mevcut. Türkiye İstatistik Kurumu tarafınca açıklanması gereken intihar bilgilerinin 2 yıldır yayınlanmaması, enflasyon bilgilerinin tartışmalı olması, bu niçinle İstanbul Ticaret Odası (İTO) ve Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG) datalarının açıklanması ve farklı enflasyon ve beklentilerin oluşması üzere biroldukça sorun mevcut. Lakin sıkıntıların en büyüğü ve derinliklisi, en son açıklanan cari açık bilgilerinde 39.4 milyar dolarlık cari açığın 28.3 milyar dolarının yani yüzde 71’inden çoksının net yanılgı ve noksan ile kapatılmış olması.
- Uygulanan tüm teamül dışı ekonomik uygulamalar ve yegane sonuncu hedef olan kurun düşük tutulmasına yönelik baskılamaların da iktisatta belli bir tesir yaratmadığı, tersine cari açığın giderek yükseldiği gözlemlenmektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ödemeler istikrarı istatistiklerine bakıldığında, Türkiye iktisadında önemli bir anomali olduğu gözlemlenmektedir. Kurun daima düşük utulması ihracat gelirlerini baskılarken beraberinde enflasyonun da denetimden çıkmaya başlamasına niye olmaktadır. Bu duruma eklenen sistemsiz ve denetimsiz kaçak göçlerin emek piyasasında randımanı düşürmesi ile birlikte emek fiyatı ucuzlarken üretim emek ağır kesimlere kaymakta bu da eş vakitli olarak enflasyonu denetimden çıkartırken, fiyatların daima baskılanmasına ve daima düşen gerçek fiyatların piyasada genelleşmesine niye olmaktadır. Yani bir manada hem nitelikli emek Türkiye’yi terk ederken bir taraftan da üretim kalitesi düşmektedir.
- Sürekli yoksullaşan toplumlarda gözlemlenen en değerli sorun cürmün ve hata iktisadının giderek artması ve toplumsal çürümenin ekonomik çürümeye eşlik etmesidir. Üstelik Türkiye’de daima ve yeniden eden vergi barışları ile kaynağı bilinmeyen servetin sisteme dahil edilmesi ve bu durumun neredeyse her yıl yinelanarak bir olağan haline gelmesi son derece önemli bir sorun niteliğindedir.
- Türkiye’nin son yirmi yıldır kaynağı belgisiz paranın ve hatta servetin çekilerek yalancı baharı andıra bir “büyüme” oluşturulmasının süreksiz refah tesiri bitmiş, direkt çürümenin tesirleri gözlemlenmeye başlanmış görülmektedir. Bilhassa kaynağı meçhul paranın sisteme dahil edilerek finansman kaynağı haline gelmiş olması korkutucu ve ürpertici boyutlardadır. Türkiye Cumhuriyeti tarihi boyunca net kusur ve noksan kalemi hiç bir vakit bu kadar boyutlara ulaşmamıştır. Görünen, iktisadın büsbütün kayağı meçhul bir para akımına teslim olmaya başlamasıdır ki bu yalnız kabahat iktisadının oluşmasında değil birfazlaca mevzuda insanların hayatlarını etkilemektedir. Kaynağı bilinmeyen para direkt varlık alımı ile kendisini gizlemek ve temizlemek, legalleşmek eğilimindedir.
- Bu kapsamda kaynağı belgisiz paranın birinci odağı direkt gayrimenkul alımı ve borsada pay senedi alımlarıdır. Şayet kaynağı bilinmeyen paranın piyasadaki faaliyetleri takip edilmezse talep sebebi ile dehşetli bir şişme yaşanabilir. Bunun manası başta merkezi yerlerdeki konutlar olmak üzere mesken meblağlarında astronomik artıştır. Konut fiyatlarındaki astronomik artışlar kiralara yansır ve uygulanan iktisat siyasetlerinin da tesiri ile yoksullaşan bir toplumda daima konut fiyatlarının ve kiraların artışı eş vakitli yaşanır. bununla birlikte daima borsaya giren ve çıkan para spekülatif tesir yaratarak küçük yatırımcıların manipülasyonlarla müsabakasına yol açar.
- Tüm bunlar bir arada değerlendirildiğinde bir yandan daima yoksullaşan bir toplumun, bununla birlikte daima artan ve denetimden çıkan mesken meblağları ile karşı karşıya kalması direkt barınma sorunu yaşamasına yol açar. Denetimsiz göçün de getirdiği emek gücünün niteliksizleşmesi ve gerçek fiyatların daima baskılanması, fiyatların barınmaya dahi yetmediği tam bir sefalet ortamı yaratır. Dahası bir öteki kıymetli sorun de global şartlar sebebi ile 2020-2025 içindeki besin fiyatları artış eğiliminin Türkiye’yi etkilemeye başlamış olmasıdır. Türkiye’de tarımın daima ihmal edilip, otomasyonun kullanılmaması sebebi ile Türkiye tarımda üretim yapabilen, daha doğrusu kendisini besleyebilen bir ülke olmaktan çıkmış, en temel besinleri dahi ithal eden bir ülke pozisyonuna gelmiştir. Bu, daima yükselen besin fiyatları manasına gelmektedir. Yani toplum iktisat siyasetlerinin tesiri ile daima yoksullaşırken, eş vakitli olarak enflasyonun üzerinde artan konut fiyatları ve kiralar ile denetimsiz olarak artan besin meblağları ile karşı karşıya kalmış durumdadır. Bu durum fakirleşmenin da ötesinde fecî bir durumdur.
- Modern toplumlarda hatta yalnızca gelişmiş ve ilerlemiş endüstriyel toplumlarda değil, Ortadoğu ülkelerinde dahi denetimsiz göçe müsaade verilmez. Türkiye bu istikameti ile öteki tüm çağdaş toplumlardan önemli manada ayrışmaktadır. Denetimsiz göç yüksek enflasyonla birleştiğinde yıkımlar ortaya çıkmaktadır. Tarihte Anadolu coğrafyasında kurulmuş olan Hitit devleti ve bir daha birinci çağdan orta çağa geçişte Roma’nın denetimsiz göçlerle çöktüğü gözlemlenmektedir. Data bizlere 5-10 yıl üzere kısa bir müddetde nüfusunun yüzde 15’i civarı göç alan ülkelerin çöktüğünü ve önemli yıkımların yaşandığını göstermektedir.
- Türkiye’de denetimsiz göç, yüksek enflasyon ve daima denetimden çıkan cari açığa kaynağı bilinmeyen paranın piyasa girişi gözlemlenmektedir ki, bu durum tam manası ile denetimden çıkmış bir durum manasına gelmektedir. Görünen, toplumun sanıldığından epey daha önemli bir durumla karşı karşıya olduğu ve çabucak hemen karşı karşıya olduğu durum ve tehlikeyi anlamadığı istikametindedir. Fakat kıymetle söz etmek isterim ki, toplum ortaya çıkmış bu mevcut durumun mağduru olduğu kadar direkt sorumlusu ve müsebbibidir de.