bencede
Member
Yaşar Üniversitesi Akdeniz Uygulama ve Araştırma Merkezinin Singapur Ulusal Üniversitesi Milletlerarası Hukuk Merkezi, Piri Reis Üniversitesi ve Etraf Çalışmaları Akademisi ile ortaklaşa düzenlediği “İklim Değişikliği, COP26 ve Türkiye: Hukukî Perspektif” başlıklı seminer çevrim içi yayınlandı. Akdeniz Uygulama ve Araştırma Merkezi Uzmanı Dr. Defne Gönenç’in moderatörlük yaptığı aktifliğe; Birleşmiş Milletler Memleketler arası Hukuk Komitesi Üyesi ve Singapur Ulusal Üniversitesi Milletlerarası Hukuk Merkezi lideri Prof. Dr. Nilüfer Oral, Selçuk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zerrin Savaşan ve Piri Reis Üniversitesi Uygar Hukuk Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Başak Başoğlu Kapancı konuşmacı olarak katıldı.
‘KARBON SALINIMI YAPAN ŞİRKETLERE İKLİM DAVASI AÇILABİLİR’
Rastgele bir kişinin yahut derneğin, tabiata ziyan vererek iklim değişikliğine sebep olan şirketlere dava açabileceğini aktaran Piri Reis Üniversitesi Uygar Hukuk Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Başak Başoğlu Kapancı şu tabirleri kullandı:
“Dünyanın farklı yerlerinde iklim davası diyebileceğimiz davalar açılıyor. Şirketlere açılan davalar bizler için farklı bir değer taşıyor. İklim değişikliği kapsamında, ziyan temelli ve tespit davası açılabilir. Bu davalar özel hukuk kapsamında, hukuk mahkemelerinde açılacak davalardır. Öncelikle tespit davası açılarak hukuka terslik tespit edilmeli. Ziyana bağlı davalar çabucak sonrasında gündeme gelebilir. Önemli bir karbon emisyonuna sebep olan şirketin iklim değişikliğine sebep olduğu tespit edilmeli. tıpkı vakitte ileriki süreçler için önleyici bir talepte de bulunabiliriz. Burada yargıçlara iş düşüyor. Kusuru ispat etmenize ve ziyana gerek yok. Paris Anlaşması’na ve etrafa ait bir hayli anlaşamaya tarafız. Etraf hakkı insan hakkıdır ve bu kurallar mucibince iklim değişikliği şayet olmazsa olmaz bir ögedir. Yargıçlarımız, ‘Buna riayet edilmesini engelleyecek emisyonlar var ise bunlar hukuka aykırıdır’ diyebilir. Bu tespit yapıldıktan daha sonra ziyan davası açılır. Orman yangını, sel üzere felaketler niçiniyle konutu kaybetmek ve bu felaketlerin iklim kaynaklı olduğunu ispat etmek gerekir. Rastgele bir birey bu davayı açabilir. bununla birlikte tedbire ve tespit davalarını topluluk olarak açabiliyoruz. Rastgele bir etraf derneğinin bu davayı bireyleri temsilen topluluk davası formunda açması da mümkündür.”
‘TÜRKİYE MAKSATLARLA UYUMLU VE KÂFİ DEĞİL’
2009-2016 yılları içinde Türkiye’nin iklim değişikliği müzakere heyetinde olan Birleşmiş Milletler Milletlerarası Hukuk Komitesi Üyesi ve Singapur Ulusal Üniversitesi Memleketler arası Hukuk Merkezi Lideri Prof. Dr. Nilüfer Oral, Türkiye’nin Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi, Kyoto Protokolü ve Paris İklim Muahedesini kabul edişinin tarihi sürecini anlattı. Prof. Dr. Oral, “Karbon emisyonunun azaltımının sağlanacağı ticarette Türkiye, Avrupa Birliği için kıymetli bir pozisyonda. İklimden bahsederken yüz milyonlardan bahsediyoruz. Bütün altyapı değişecek” dedi.
Türkiye’nin Kyoto Protokolü ve Paris İklim Muahedesinde en az 5-6 yıllık süreçlerden daha sonra onay evresine geçtiğinden bahseden Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zerrin Savaşan ise, “Müzakere devirleri acılı ve sancılı geçmiş olmalı. Bu kadar uzun yıllar konuşulmuş olması bunu gösteriyor. Kyoto Protokolü daha kesinken ve Paris İklim Muahedesi daha esnek bir sistem sunuyor. Türkiye’nin Paris İklim Anlaşması’ndaki birinci katkı beyanı 2015’te sunuldu. Şu anki beyanlarda Türkiye 2030’da en çok sera gazı salınımı yapan 11’inci ülke olacağı görülüyor; ama Türkiye amaçlarla uyumlu, adil kâfi ve savlı bulunmuyor. Öbür ülkelerde epeyce uzun vakit evvel bu hususla ilgili çalışmalar başladı. İklim planları 2000’lerde Türkiye’nin siyasetlerine yansıdı. Bu önemli bir gelişme. Şubat 2021’de iklim değişikliği sonuç bildirgesi yayınlandı, çabucak yakın vakitte Paris İklim Mutabakatı onaylandı” halinde konuştu.
‘SADECE KANUN TASLAĞIYLA OLMAZ, İKLİM HUKUKÇULARI YETİŞTİRİLMELİ’
Türkiye’de iklim değişikliği ile ilgili çalışmaların artmasına katkı sağlamak için iklim hukuku konusunda çalışacak hukukçuların yetişmesi gerektiğini aktaran Doç. Dr. Savaşan, “Sadece bir kanun taslağı yapmak olmamalı sorun. Daha geniş perspektiften ele alınması gerekiyor. Bu bahiste çalışacak hukukçuları yetiştirilmeli. İklim hukukunun bir de iklim adaleti ayağı ve sorumluluk ayağı var. Lakin en değerlisi, merkezde eğitim var. Hukuk eğitiminin uygun olması gerekiyor. Şu an hukuk fakültelerinde, etraf hukuku seçmeli ders, ana bilim kısmı yok. İklim hukuku kısmı da geliştirilebilir” dedi.
‘KARBON SALINIMI YAPAN ŞİRKETLERE İKLİM DAVASI AÇILABİLİR’
Rastgele bir kişinin yahut derneğin, tabiata ziyan vererek iklim değişikliğine sebep olan şirketlere dava açabileceğini aktaran Piri Reis Üniversitesi Uygar Hukuk Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Başak Başoğlu Kapancı şu tabirleri kullandı:
“Dünyanın farklı yerlerinde iklim davası diyebileceğimiz davalar açılıyor. Şirketlere açılan davalar bizler için farklı bir değer taşıyor. İklim değişikliği kapsamında, ziyan temelli ve tespit davası açılabilir. Bu davalar özel hukuk kapsamında, hukuk mahkemelerinde açılacak davalardır. Öncelikle tespit davası açılarak hukuka terslik tespit edilmeli. Ziyana bağlı davalar çabucak sonrasında gündeme gelebilir. Önemli bir karbon emisyonuna sebep olan şirketin iklim değişikliğine sebep olduğu tespit edilmeli. tıpkı vakitte ileriki süreçler için önleyici bir talepte de bulunabiliriz. Burada yargıçlara iş düşüyor. Kusuru ispat etmenize ve ziyana gerek yok. Paris Anlaşması’na ve etrafa ait bir hayli anlaşamaya tarafız. Etraf hakkı insan hakkıdır ve bu kurallar mucibince iklim değişikliği şayet olmazsa olmaz bir ögedir. Yargıçlarımız, ‘Buna riayet edilmesini engelleyecek emisyonlar var ise bunlar hukuka aykırıdır’ diyebilir. Bu tespit yapıldıktan daha sonra ziyan davası açılır. Orman yangını, sel üzere felaketler niçiniyle konutu kaybetmek ve bu felaketlerin iklim kaynaklı olduğunu ispat etmek gerekir. Rastgele bir birey bu davayı açabilir. bununla birlikte tedbire ve tespit davalarını topluluk olarak açabiliyoruz. Rastgele bir etraf derneğinin bu davayı bireyleri temsilen topluluk davası formunda açması da mümkündür.”
‘TÜRKİYE MAKSATLARLA UYUMLU VE KÂFİ DEĞİL’
2009-2016 yılları içinde Türkiye’nin iklim değişikliği müzakere heyetinde olan Birleşmiş Milletler Milletlerarası Hukuk Komitesi Üyesi ve Singapur Ulusal Üniversitesi Memleketler arası Hukuk Merkezi Lideri Prof. Dr. Nilüfer Oral, Türkiye’nin Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi, Kyoto Protokolü ve Paris İklim Muahedesini kabul edişinin tarihi sürecini anlattı. Prof. Dr. Oral, “Karbon emisyonunun azaltımının sağlanacağı ticarette Türkiye, Avrupa Birliği için kıymetli bir pozisyonda. İklimden bahsederken yüz milyonlardan bahsediyoruz. Bütün altyapı değişecek” dedi.
Türkiye’nin Kyoto Protokolü ve Paris İklim Muahedesinde en az 5-6 yıllık süreçlerden daha sonra onay evresine geçtiğinden bahseden Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zerrin Savaşan ise, “Müzakere devirleri acılı ve sancılı geçmiş olmalı. Bu kadar uzun yıllar konuşulmuş olması bunu gösteriyor. Kyoto Protokolü daha kesinken ve Paris İklim Muahedesi daha esnek bir sistem sunuyor. Türkiye’nin Paris İklim Anlaşması’ndaki birinci katkı beyanı 2015’te sunuldu. Şu anki beyanlarda Türkiye 2030’da en çok sera gazı salınımı yapan 11’inci ülke olacağı görülüyor; ama Türkiye amaçlarla uyumlu, adil kâfi ve savlı bulunmuyor. Öbür ülkelerde epeyce uzun vakit evvel bu hususla ilgili çalışmalar başladı. İklim planları 2000’lerde Türkiye’nin siyasetlerine yansıdı. Bu önemli bir gelişme. Şubat 2021’de iklim değişikliği sonuç bildirgesi yayınlandı, çabucak yakın vakitte Paris İklim Mutabakatı onaylandı” halinde konuştu.
‘SADECE KANUN TASLAĞIYLA OLMAZ, İKLİM HUKUKÇULARI YETİŞTİRİLMELİ’
Türkiye’de iklim değişikliği ile ilgili çalışmaların artmasına katkı sağlamak için iklim hukuku konusunda çalışacak hukukçuların yetişmesi gerektiğini aktaran Doç. Dr. Savaşan, “Sadece bir kanun taslağı yapmak olmamalı sorun. Daha geniş perspektiften ele alınması gerekiyor. Bu bahiste çalışacak hukukçuları yetiştirilmeli. İklim hukukunun bir de iklim adaleti ayağı ve sorumluluk ayağı var. Lakin en değerlisi, merkezde eğitim var. Hukuk eğitiminin uygun olması gerekiyor. Şu an hukuk fakültelerinde, etraf hukuku seçmeli ders, ana bilim kısmı yok. İklim hukuku kısmı da geliştirilebilir” dedi.