uçanteneke
New member
Bir vakit içinder “Babam o denli diyo” diye bir reklam vardı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin geçen hafta sonu ekonomistlerle yaptığı görüşmede söylemiş olduklerini okuyunca aklıma bu kelam geldi. Şirketler 10 milyar dolar satacak, döviz bu biçimde düşecekmiş. Bakan Beyefendi o denli diyor.
Türkiye’nin 270 milyar dolarlık ithalatının yüzde 75’i orta mallarından oluşuyor. Yani yurtharicinden (En epey da Çin’den) ithal ediyor, işliyor, ihraç ediyoruz. Çin’den incik boncuk ya da Türk Lirası’yla değil dolarla ithalat yapıyoruz. Şirketlerin dövize bu niçinle muhtaçlığı var. Yalnızca bunun için değil, döviz borçlarını ödemek için de dolar almak zorundalar. bu biçimdeyken niye döviz satsınlar? Yarın daha değerliden almak için mi?
Ha ancak devletle işleri var ise ya da maliyecilerin başlarına üşüşmesinden korkuyorlarsa şüphesiz bir ölçü döviz satarlar. İktidarın beğenmediği şirketlerin başına neler geldiğini herkes yeterli biliyor zira. Aydın Doğan’a kesilen 1 milyar dolarlık vergi cezası daha sonrası Hürriyet, Kanal D ve CNN Turk’ün nasıl apar topar nasıl satıldığı her insanın hatırında.
10 milyar dolar olmasa da şirketlerden tahminen bir 3-4 milyar dolar çıkar. Lakin ödeme devirleri gelince tekrar dolar talep etmek zorunda kalırlar. Bu da kura bir daha baskı yapar. Bugün 20 kuruş düşen dolar yarın 50 kuruş artar.
İktidar iktisadın gerçek işlemesi için hakikat adımları atmak yerine devayı şirket bilançolarını yönetmekte arıyor. Öteki alanlarda otoriter siyasetler izleyen bir rejimin iktisatta demokratik olması beklenemez. Üniversitelerde, iş dünyası kuruluşlarında, THY’nin, Turkcell’in başında kendisine yakın olmayanların yöneticilik yapmasına müsaade vermeyen, Boğaziçi Üniversitesi’nin dekanlarını bile bir gecede misyondan alan bir iktidar, şirketlerin ne vakit döviz alacağına, ne vakit döviz satacağına da karışır. On milyar dolar satılacak, sat!
Merkez Bankası’na müdahalelerin gerisinde da tıpkı zihin dünyası var. Başka alanlarda otoriter olan bir idare, para siyasetinin bağımsız bir biçimde yönetilmesine olağan olarak müsaade vermez. Başkanlık sistemine geçtikten daha sonra Merkez Bankası’nda dört sefer lider değişmesi bir tesadüf değil, iktidarın zihin dünyasının tabiatı gereğiydi.
Yalnızca Merkez Bankası mı? Başkanlık sistemiyle birlikte özel bankaların kararlarına da karışılmaya başlandığı bir sır değil. Ankara’dan açılan telefonlarla ne kadar kredi verecekleri, hangi faizden verecekleri dikte ettirildi. Olmadı, “Aktif rasyosu” diye bir şey icat edildi, iktidarın istediği kadar kredi vermeyen bankalara ceza kesildi. daha sonra olumsuz tesirleri görülünce etkin rasyosu kaldırıldı fakat banka idarelerine açılan telefonların arkası gerisi kesilmedi. 20 Aralık gecesi ve sonraki özel banka yöneticilerinin medyaya çıkıp vatandaşların kur muhafazalı TL mevduata akın ettiğini öne sürmelerinin gerisinde ne vardı sanki?
İslamcıların belagatı ve içi boş savları, gerçek bir krizle birinci test edildiğinde çöktü. Geriye kavram çöplüğü kaldı: Heterodoks siyasetler, kalkınmacı merkez bankacılığı, Çin modeli, yeni Türkiye modeli…
Hepimiz biliyoruz ki, aslında ortada bir model filan yok. Model olsa ona uygun yasal ve kurumsal çerçeve oluşurdu, var mı bu biçimde bir şey?
Model yokluğunda geriye içi boş sloganlar ve otoriterlikten diğer bir şey kalmıyor. İktisatta de.
Türkiye’nin 270 milyar dolarlık ithalatının yüzde 75’i orta mallarından oluşuyor. Yani yurtharicinden (En epey da Çin’den) ithal ediyor, işliyor, ihraç ediyoruz. Çin’den incik boncuk ya da Türk Lirası’yla değil dolarla ithalat yapıyoruz. Şirketlerin dövize bu niçinle muhtaçlığı var. Yalnızca bunun için değil, döviz borçlarını ödemek için de dolar almak zorundalar. bu biçimdeyken niye döviz satsınlar? Yarın daha değerliden almak için mi?
Ha ancak devletle işleri var ise ya da maliyecilerin başlarına üşüşmesinden korkuyorlarsa şüphesiz bir ölçü döviz satarlar. İktidarın beğenmediği şirketlerin başına neler geldiğini herkes yeterli biliyor zira. Aydın Doğan’a kesilen 1 milyar dolarlık vergi cezası daha sonrası Hürriyet, Kanal D ve CNN Turk’ün nasıl apar topar nasıl satıldığı her insanın hatırında.
10 milyar dolar olmasa da şirketlerden tahminen bir 3-4 milyar dolar çıkar. Lakin ödeme devirleri gelince tekrar dolar talep etmek zorunda kalırlar. Bu da kura bir daha baskı yapar. Bugün 20 kuruş düşen dolar yarın 50 kuruş artar.
İktidar iktisadın gerçek işlemesi için hakikat adımları atmak yerine devayı şirket bilançolarını yönetmekte arıyor. Öteki alanlarda otoriter siyasetler izleyen bir rejimin iktisatta demokratik olması beklenemez. Üniversitelerde, iş dünyası kuruluşlarında, THY’nin, Turkcell’in başında kendisine yakın olmayanların yöneticilik yapmasına müsaade vermeyen, Boğaziçi Üniversitesi’nin dekanlarını bile bir gecede misyondan alan bir iktidar, şirketlerin ne vakit döviz alacağına, ne vakit döviz satacağına da karışır. On milyar dolar satılacak, sat!
Merkez Bankası’na müdahalelerin gerisinde da tıpkı zihin dünyası var. Başka alanlarda otoriter olan bir idare, para siyasetinin bağımsız bir biçimde yönetilmesine olağan olarak müsaade vermez. Başkanlık sistemine geçtikten daha sonra Merkez Bankası’nda dört sefer lider değişmesi bir tesadüf değil, iktidarın zihin dünyasının tabiatı gereğiydi.
Yalnızca Merkez Bankası mı? Başkanlık sistemiyle birlikte özel bankaların kararlarına da karışılmaya başlandığı bir sır değil. Ankara’dan açılan telefonlarla ne kadar kredi verecekleri, hangi faizden verecekleri dikte ettirildi. Olmadı, “Aktif rasyosu” diye bir şey icat edildi, iktidarın istediği kadar kredi vermeyen bankalara ceza kesildi. daha sonra olumsuz tesirleri görülünce etkin rasyosu kaldırıldı fakat banka idarelerine açılan telefonların arkası gerisi kesilmedi. 20 Aralık gecesi ve sonraki özel banka yöneticilerinin medyaya çıkıp vatandaşların kur muhafazalı TL mevduata akın ettiğini öne sürmelerinin gerisinde ne vardı sanki?
İslamcıların belagatı ve içi boş savları, gerçek bir krizle birinci test edildiğinde çöktü. Geriye kavram çöplüğü kaldı: Heterodoks siyasetler, kalkınmacı merkez bankacılığı, Çin modeli, yeni Türkiye modeli…
Hepimiz biliyoruz ki, aslında ortada bir model filan yok. Model olsa ona uygun yasal ve kurumsal çerçeve oluşurdu, var mı bu biçimde bir şey?
Model yokluğunda geriye içi boş sloganlar ve otoriterlikten diğer bir şey kalmıyor. İktisatta de.