uçanteneke
New member
Rekabet Kurumu Lideri Küle, Rekabet Şurası tarafınca zincir marketlere kesilen 2,7 milyar liralık rekor cezanın akabinde yaşanan tartışmalara ait birinci kere konuştu.
Soruşturma sürecine ait bilgi veren Küle, 5 perakende zincirine ve 1 tedarik şirketine idari para cezası verilmesiyle sonuçlanan soruşturma sürecinin yaklaşık 19 ay evvel, 31 Mart 2020’de Şura tarafınca alınan ön araştırma sonucuyla başladığını söylemiş oldu. Ön araştırma raporunun 7 Mayıs 2020’de Rekabet Şurasında görüşülmesi kararı 30 teşebbüs hakkında soruşturma sonucu verildiğini söz eden Küle, yaklaşık bir yılda hazırlanan soruşturma raporunun 31 Mart 2021’de uzmanlar tarafınca hazırlanıp tamamlandığını bildirdi.
Küle, “Yani aslında karardan tam 7 ay evvel, bugün karara husus olan ihlal tespitlerinin yer aldığı rapor taraflarla paylaşılmıştır. Husus bugünün konusu değildir. 2018 yılına kadar geriye giden kanıt niteliğindeki yazışmalar ele geçirilmiştir. Bildiğiniz üzere son karar 28 Ekim’de alınmıştır. Soruşturma sürecinde tez konusu aksiyonlarla ilgili olarak taraflardan üç yazılı, bir kelamlı olmak üzere toplam 4 savunma alınmıştır. Kanunun öngördüğü yordamı süreçlerin tamamlanması kararı alınan kesin karar, yaklaşık 19 aylık bir vakit dilimini kapsayan inceleme kararında verilmiştir” diye konuştu.
Kamuoyunda daima fahiş fiyat konusunun gündemde olduğuna dikkati çeken Küle, şu ayrıntıları verdi:
“Bu hususa açıklık getirmekte yarar var. Rekabet Kurumu tarafınca yapılan tespitlere nazaran, ihlal konusu davranışlar niçiniyle fiyatların tüketici aleyhine yükseltildiği görülmekle bir arada, bu fiyatların ‘fahiş’ olup olmadığına dair bir kıymetlendirme, vurgu ya da meblağların düzeyine bağlanmış rastgele bir sonuç bulunmamaktadır. Soruşturmada rekabet hukukunda fahiş ya da çok fiyat olarak geçen bir ihlal tipi incelenmemiştir. Gerçekten bu ihlal çeşidi kanunumuzda 6’ncı unsurundaki hakim durumun berbata kullanılması kapsamında bir ihlaldir. halbuki mevcut soruşturma, kanunun 4’üncü unsuru çerçevesinde yürütülmüştür. Soruşturma sürecinde, fahiş fiyat ya da meblağların düzeyi değil, bu meblağların rakipler içinde direkt yahut dolaylı temaslar yoluyla sağlanan koordinasyon/eşgüdüm kararında belirlenip belirlenmediği araştırılmıştır”
‘Piyasa organize edildi’
Küle, marketlerin fahiş fiyat sebebiyle haksız olarak cezalandırıldıklarına ait savlarına da karşılık vererek, şu biçimde devam etti:
“5 perakendeci teşebbüs içinde direkt yahut ortak tedarikçiler aracılığıyla dolaylı temaslar yoluyla, satış fiyatlarının ve fiyat artışlarının uyumunun sağlandığı, elde edilen evraklarda ‘piyasanın organize edildiği’, ‘artırılan meblağların rakiplerle eş vakitli raflara yansıtılacağı’ istikametinde ve misal nitelikte bir epeyce tabir bulunduğu, zincir marketlerin fiyat hareketlerinin de bu bulguları büyük ölçüde teyit ettiği görülmüştür. Ayrıyeten bir daha direkt yahut ortak tedarikçiler aracılığıyla geleceğe dönük fiyatlar, fiyat artış tarihleri, dönemsel kampanyalar ve indirimler üzere rekabete ait hassas ayrıntıların paylaşıldığı, fiyat indirimine giden yahut pazar genelinde meblağların arttığı devirde çabucak hemen fiyat artışı yapmayan zincir marketlerin fiyatlarına tedarikçiler aracılığıyla müdahale edilerek kelam konusu zincir marketlerin meblağlarının tüketiciler aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı, hakikaten bu durumun çoklukla ‘bozuk fiyatların düzelttirilmesi’ biçiminde dokümanlara yansıdığı tespit ediliyor. Doğal ki buradaki bozuk fiyat sözünden düşük meblağların kastedildiğini açıklamama sanırım gerek yok”
Soruşturma tarafı bir tedarikçi teşebbüsün ise kendi eserleri bakımından zincir marketler içinde satış fiyatlarına ve fiyat artışlarına yönelik gerçekleşen uyumun sağlanmasında ve sürdürülmesinde rol oynadığı ve perakendecilerin geleceğe dönük satış meblağları ve fiyat artış tarihleri üzere rekabete hassas ayrıntıların paylaşımına aracılık ettiğinin belirlendiğini söyleyen Küle, “Bu ihlal çeşidi rekabet hukukunda kartel olarak bilinen, rakipler içinde fiyatların yahut ölçülerin tespiti, müşterilerin ya da bölgelerin paylaşılması, ihalelerde danışıklı hareket edilmesi üzere konularda gerçekleşen rekabeti kısıtlayıcı muahede yahut uyumlu aksiyonları kapsamaktadır. Soruşturma kapsamında ise fiyatların tespit edilmesi hususu, fiyat artış oranları yahut fiyatlarının ya da fiyat değişikliği tarihlerinin uyumu üzere davranışları içermektedir” değerlendirmesinde bulundu.
‘Kartel Anayasa’ya göre suçtur’
Öncelikle kimi kesitlerin, kendilerinin “kartel” olarak nitelediği bu davranışları “Piyasanın şayet olmazsa olmazı”, hatta “Düşük meblağların garantisi olduğunu” savunmalarını gülümseyerek izlediklerini söyleyen Küle, Anayasa’nın “Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve sistemli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici önlemleri alır, piyasalarda fiili yahut mutabakat kararı doğacak monopolleşme ve kartelleşmeyi önler” unsurunu anımsattı. Küle, Anayasa’da devletin fiili yahut mutabakat kararı doğacak monopolleşme ve kartelleşmeyi önleyeceğinin açıkça karara bağlandığına dikkati çekerek, “Her şeydilk evvel kartel Anayasamıza nazaran suçtur” dedi. Bu durumun Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’a göre de hukuka ters ve yasak olduğuna dikkati çeken Küle, kanunun hedefinin da mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu yahut kısıtlayıcı muahede, karar ve uygulamaları, piyasaya hakim olan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini berbata kullanmalarını önlemek olduğunu lisana getirdi. Küle, kanunun Heyete da bu ihlallere son verilmesi için gerekli önlemleri alıp, bundan sorumlu olanlara idari para cezaları uygulama bakılırsavini verdiğini söylemiş oldu.
Uygulanan cezaların bu kararlar doğrultusunda verildiğine işaret eden Küle, şu biçimde konuştu:
“Kararlarımız yargı kontrolüne açıktır ve taraflar elbette yargı yoluna başvuracaklardır lakin bunun için evvela bizim gerekçeli sonucumızın yayımlanması gerekiyor. Bu evrede vatandaşlarımızdan isteğim, toplumsal medya ve öteki mecraların yanlış yönlendirmelerine prestij etmemeleridir. Bugünlerde basına yansıyan görüşlerin hepsi gerçeklere değil, var iseyımlara dayanmaktadır. Gerekçeli kararlarımız internet sitemizde her insanın erişimine açık olarak yayımlanacaktır. Gerekçeli kararlarımızda tüm tespit ve delillerimize yer vereceğiz. Vatandaşlarımız günü geldiğinde sonucu tüm şeffaflığıyla inceleyebilirler”
‘Tedarikçilere ait farklı soruşturma yürüyor’
Soruşturma kapsamında yalnızca tek bir tedarikçiye ceza kesilmesi ve ceza ölçülerinin yüksekliğine ait yorumları da pahalandıran Küle, şunları söylemiş oldu:
“Soruşturmamız 30 teşebbüs hakkında yürütüldü ve karara bağlandı. Bu teşebbüsler içinde yalnızca 5 market ve 1 tedarikçi firma hakkında somut kanıtlar elde ettik. Öteki teşebbüsler hakkında somut kanıtlar elde edilemediği için ceza uygulanmadı fakat bu kapsamda iki hususa açıklık getirmekte yarar var. Marketlere verilen cezada geçen evraklar yalnızca bir tedarikçiye yönelik dokümanlar değildi. An prestijiyle bir daha misal bir ihlal çeşidine yönelik bir hareket ortasında bulunduğu kuşkusuyla 14 tedarikçi teşebbüsün taraf olduğu 26 Nisan 2021’de alınan kararla başlatılan soruşturma Kurumumuzca halihazırda yürütülmektedir. Soruşturma raporunun hazırlanma süreci devam etmektedir. Ceza ölçüsüne gelecek olursak bu mevzuda yürürlükte olan bir Ceza Yönetmeliği’miz var. Cezalarımızı gerçekleşen cirolar üzerinden bu yönetmeliğe nazaran belirliyoruz. Kartel ağır bir ihlaldir ve ceza oranları yüzde 2 ila yüzde 4 içinde belirlenir. İhlalin mühleti bir yıldan fazla ise bu oran yarım kat, 5 yıldan fazla ise bir kat artırılır. İhlal konusu faaliyetlerin ciro ortasındaki hissesinin epeyce düşük olması da indirim niçinidir. Her şey tarzına uygun biçimde yapılmıştır. Yakın tarihte tıpkı pazarda, tıpkı tıpta ihlalin tespit edildiği başka birtakım rekabet otoriteleri tarafınca yüzde 3’ten yüzde 7’ye kadar para cezası uygulanmıştır”
Lider Küle, tüketicilerin zincir marketlere karşı dava açabileceğine ait haberleri de “Tüketiciler tarafınca zincir marketlere karşı tazminat davası açılması mümkündür lakin bu husus özel hukuk ispat vasıtaları ve tarz kararları kapsamında isimli yargı mahkemelerinde ileri sürülmesi gereken bir konu olup, Rekabet Kurumunun bir dahli kelam konusu değildir” dedi.
Soruşturma sürecine ait bilgi veren Küle, 5 perakende zincirine ve 1 tedarik şirketine idari para cezası verilmesiyle sonuçlanan soruşturma sürecinin yaklaşık 19 ay evvel, 31 Mart 2020’de Şura tarafınca alınan ön araştırma sonucuyla başladığını söylemiş oldu. Ön araştırma raporunun 7 Mayıs 2020’de Rekabet Şurasında görüşülmesi kararı 30 teşebbüs hakkında soruşturma sonucu verildiğini söz eden Küle, yaklaşık bir yılda hazırlanan soruşturma raporunun 31 Mart 2021’de uzmanlar tarafınca hazırlanıp tamamlandığını bildirdi.
Küle, “Yani aslında karardan tam 7 ay evvel, bugün karara husus olan ihlal tespitlerinin yer aldığı rapor taraflarla paylaşılmıştır. Husus bugünün konusu değildir. 2018 yılına kadar geriye giden kanıt niteliğindeki yazışmalar ele geçirilmiştir. Bildiğiniz üzere son karar 28 Ekim’de alınmıştır. Soruşturma sürecinde tez konusu aksiyonlarla ilgili olarak taraflardan üç yazılı, bir kelamlı olmak üzere toplam 4 savunma alınmıştır. Kanunun öngördüğü yordamı süreçlerin tamamlanması kararı alınan kesin karar, yaklaşık 19 aylık bir vakit dilimini kapsayan inceleme kararında verilmiştir” diye konuştu.
Kamuoyunda daima fahiş fiyat konusunun gündemde olduğuna dikkati çeken Küle, şu ayrıntıları verdi:
“Bu hususa açıklık getirmekte yarar var. Rekabet Kurumu tarafınca yapılan tespitlere nazaran, ihlal konusu davranışlar niçiniyle fiyatların tüketici aleyhine yükseltildiği görülmekle bir arada, bu fiyatların ‘fahiş’ olup olmadığına dair bir kıymetlendirme, vurgu ya da meblağların düzeyine bağlanmış rastgele bir sonuç bulunmamaktadır. Soruşturmada rekabet hukukunda fahiş ya da çok fiyat olarak geçen bir ihlal tipi incelenmemiştir. Gerçekten bu ihlal çeşidi kanunumuzda 6’ncı unsurundaki hakim durumun berbata kullanılması kapsamında bir ihlaldir. halbuki mevcut soruşturma, kanunun 4’üncü unsuru çerçevesinde yürütülmüştür. Soruşturma sürecinde, fahiş fiyat ya da meblağların düzeyi değil, bu meblağların rakipler içinde direkt yahut dolaylı temaslar yoluyla sağlanan koordinasyon/eşgüdüm kararında belirlenip belirlenmediği araştırılmıştır”
‘Piyasa organize edildi’
Küle, marketlerin fahiş fiyat sebebiyle haksız olarak cezalandırıldıklarına ait savlarına da karşılık vererek, şu biçimde devam etti:
“5 perakendeci teşebbüs içinde direkt yahut ortak tedarikçiler aracılığıyla dolaylı temaslar yoluyla, satış fiyatlarının ve fiyat artışlarının uyumunun sağlandığı, elde edilen evraklarda ‘piyasanın organize edildiği’, ‘artırılan meblağların rakiplerle eş vakitli raflara yansıtılacağı’ istikametinde ve misal nitelikte bir epeyce tabir bulunduğu, zincir marketlerin fiyat hareketlerinin de bu bulguları büyük ölçüde teyit ettiği görülmüştür. Ayrıyeten bir daha direkt yahut ortak tedarikçiler aracılığıyla geleceğe dönük fiyatlar, fiyat artış tarihleri, dönemsel kampanyalar ve indirimler üzere rekabete ait hassas ayrıntıların paylaşıldığı, fiyat indirimine giden yahut pazar genelinde meblağların arttığı devirde çabucak hemen fiyat artışı yapmayan zincir marketlerin fiyatlarına tedarikçiler aracılığıyla müdahale edilerek kelam konusu zincir marketlerin meblağlarının tüketiciler aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı, hakikaten bu durumun çoklukla ‘bozuk fiyatların düzelttirilmesi’ biçiminde dokümanlara yansıdığı tespit ediliyor. Doğal ki buradaki bozuk fiyat sözünden düşük meblağların kastedildiğini açıklamama sanırım gerek yok”
Soruşturma tarafı bir tedarikçi teşebbüsün ise kendi eserleri bakımından zincir marketler içinde satış fiyatlarına ve fiyat artışlarına yönelik gerçekleşen uyumun sağlanmasında ve sürdürülmesinde rol oynadığı ve perakendecilerin geleceğe dönük satış meblağları ve fiyat artış tarihleri üzere rekabete hassas ayrıntıların paylaşımına aracılık ettiğinin belirlendiğini söyleyen Küle, “Bu ihlal çeşidi rekabet hukukunda kartel olarak bilinen, rakipler içinde fiyatların yahut ölçülerin tespiti, müşterilerin ya da bölgelerin paylaşılması, ihalelerde danışıklı hareket edilmesi üzere konularda gerçekleşen rekabeti kısıtlayıcı muahede yahut uyumlu aksiyonları kapsamaktadır. Soruşturma kapsamında ise fiyatların tespit edilmesi hususu, fiyat artış oranları yahut fiyatlarının ya da fiyat değişikliği tarihlerinin uyumu üzere davranışları içermektedir” değerlendirmesinde bulundu.
‘Kartel Anayasa’ya göre suçtur’
Öncelikle kimi kesitlerin, kendilerinin “kartel” olarak nitelediği bu davranışları “Piyasanın şayet olmazsa olmazı”, hatta “Düşük meblağların garantisi olduğunu” savunmalarını gülümseyerek izlediklerini söyleyen Küle, Anayasa’nın “Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve sistemli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici önlemleri alır, piyasalarda fiili yahut mutabakat kararı doğacak monopolleşme ve kartelleşmeyi önler” unsurunu anımsattı. Küle, Anayasa’da devletin fiili yahut mutabakat kararı doğacak monopolleşme ve kartelleşmeyi önleyeceğinin açıkça karara bağlandığına dikkati çekerek, “Her şeydilk evvel kartel Anayasamıza nazaran suçtur” dedi. Bu durumun Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’a göre de hukuka ters ve yasak olduğuna dikkati çeken Küle, kanunun hedefinin da mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu yahut kısıtlayıcı muahede, karar ve uygulamaları, piyasaya hakim olan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini berbata kullanmalarını önlemek olduğunu lisana getirdi. Küle, kanunun Heyete da bu ihlallere son verilmesi için gerekli önlemleri alıp, bundan sorumlu olanlara idari para cezaları uygulama bakılırsavini verdiğini söylemiş oldu.
Uygulanan cezaların bu kararlar doğrultusunda verildiğine işaret eden Küle, şu biçimde konuştu:
“Kararlarımız yargı kontrolüne açıktır ve taraflar elbette yargı yoluna başvuracaklardır lakin bunun için evvela bizim gerekçeli sonucumızın yayımlanması gerekiyor. Bu evrede vatandaşlarımızdan isteğim, toplumsal medya ve öteki mecraların yanlış yönlendirmelerine prestij etmemeleridir. Bugünlerde basına yansıyan görüşlerin hepsi gerçeklere değil, var iseyımlara dayanmaktadır. Gerekçeli kararlarımız internet sitemizde her insanın erişimine açık olarak yayımlanacaktır. Gerekçeli kararlarımızda tüm tespit ve delillerimize yer vereceğiz. Vatandaşlarımız günü geldiğinde sonucu tüm şeffaflığıyla inceleyebilirler”
‘Tedarikçilere ait farklı soruşturma yürüyor’
Soruşturma kapsamında yalnızca tek bir tedarikçiye ceza kesilmesi ve ceza ölçülerinin yüksekliğine ait yorumları da pahalandıran Küle, şunları söylemiş oldu:
“Soruşturmamız 30 teşebbüs hakkında yürütüldü ve karara bağlandı. Bu teşebbüsler içinde yalnızca 5 market ve 1 tedarikçi firma hakkında somut kanıtlar elde ettik. Öteki teşebbüsler hakkında somut kanıtlar elde edilemediği için ceza uygulanmadı fakat bu kapsamda iki hususa açıklık getirmekte yarar var. Marketlere verilen cezada geçen evraklar yalnızca bir tedarikçiye yönelik dokümanlar değildi. An prestijiyle bir daha misal bir ihlal çeşidine yönelik bir hareket ortasında bulunduğu kuşkusuyla 14 tedarikçi teşebbüsün taraf olduğu 26 Nisan 2021’de alınan kararla başlatılan soruşturma Kurumumuzca halihazırda yürütülmektedir. Soruşturma raporunun hazırlanma süreci devam etmektedir. Ceza ölçüsüne gelecek olursak bu mevzuda yürürlükte olan bir Ceza Yönetmeliği’miz var. Cezalarımızı gerçekleşen cirolar üzerinden bu yönetmeliğe nazaran belirliyoruz. Kartel ağır bir ihlaldir ve ceza oranları yüzde 2 ila yüzde 4 içinde belirlenir. İhlalin mühleti bir yıldan fazla ise bu oran yarım kat, 5 yıldan fazla ise bir kat artırılır. İhlal konusu faaliyetlerin ciro ortasındaki hissesinin epeyce düşük olması da indirim niçinidir. Her şey tarzına uygun biçimde yapılmıştır. Yakın tarihte tıpkı pazarda, tıpkı tıpta ihlalin tespit edildiği başka birtakım rekabet otoriteleri tarafınca yüzde 3’ten yüzde 7’ye kadar para cezası uygulanmıştır”
Lider Küle, tüketicilerin zincir marketlere karşı dava açabileceğine ait haberleri de “Tüketiciler tarafınca zincir marketlere karşı tazminat davası açılması mümkündür lakin bu husus özel hukuk ispat vasıtaları ve tarz kararları kapsamında isimli yargı mahkemelerinde ileri sürülmesi gereken bir konu olup, Rekabet Kurumunun bir dahli kelam konusu değildir” dedi.