uçanteneke
New member
20 Aralık iktisat tarihine geçecek bir gündü. Cumhurbaşkanı Erdoğan o gün kur muhafazalı TL mevduat hesabını açıklamıştı. O konuşurken dolar 18.4 TL’den 11 TL’nin altına iniyordu. bu biçimde düşüş bir Dogecoin’de oluyordu bir de dolar/TL’de…
20 Aralık iktisat kitaplarına geçecek geçmesine de, iktisat idaresinde bir muvaffakiyet örneği olarak mı yoksa bir ülkede tasarruf sahiplerinin hükümetleri tarafınca çarpılması örneği olarak mı, orası çabucak hemen aşikâr değil. İktisat idaresi 20 Aralık’ta doların 18.4 TL’den 11 TL’nin altına gerilemesini vatandaşların yeni uygulamaya gösterdiği büyük ilgiyle açıklıyor. Lakin o gece Merkez Bankası rezervlerinden piyasaya müdahale edildiği ortaya çıktı. Madem vatandaşın ilgisi büyüktü, buna ne gerek vardı?
her neyse, o günün tartışmasını iktisat kitaplarına bırakıp kur muhafazalı mevduata girenlerin ne kazandığına, ne kaybettiğine bakalım. Kur muhafazalı mevduata birinci girenlerin vadesi bu hafta doluyor. Malum, uygulamaya girmek için en az üç ay vadeli hesap açmanız gerekiyor. var iseyalım ki, 20 Aralık haftası tereddüt ettiniz, dolarınızı bozsanız mı, bozmasanız mı, kur muhafazalı mevduata girseniz mi, girmeseniz mi, düşündünüz durdunuz…
20 Aralık haftası 11 TL’nin altına gerileyen dolar sonraki hafta biraz yükselerek 13 TL’nin üzerine çıktı. Siz de 3 Ocak günü sonucunızı verip dolarınızı bozdurdunuz. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın o günkü döviz kuru 13.42 TL’ydi.
Bankada 7.451 dolarınız vardı. 13.42’den çevirince 100 bin liranız oldu. Vadeniz haftaya doluyor, ne kazandınız?
Bu soruya cevap vermek için doların haftaya hangi düzeyde olacağını bilmek lazım. Şu anki düzeylerinde kaldığını, vade gününde 14.80 TL olduğunu var iseyalım. Bankaya yatırdığınız 100 bin lirayı 14.80 TL ile çarptığımızda 110.283 TL oluyor. Yani kur muhafazalı mevduat uygulaması size üç ayda 10.283 TL getiri sağladı.
Bunun bir kısmı faiz, bir kısmı kur garantisi. Faizi bankanız, faiz ile kur düzeyi içindeki farklı Hazine ödeyecek. Ancak orası sizi ilgilendirmiyor, siz hesabınıza yatan paraya bakarsınız. (Ama geçerken, yüzde 17’lik yıllık faizin üç aylık karşılığı olan 4.284 TL’yi bankanızın, kur ile faiz içindeki 5.998 TL’lik farkı ise devletin ödeyeceğini belirtelim.)
Sanki 3 Ocak’ta kur muhafazalı mevduata girmek yerine paranızı öteki bir enstrümana, örneğin gram altına yatırsanız ne olacaktı?
3 Ocak’ta gram altının fiyatı 805 TL’ydi. 100 bin liranızla 124,22 gram altın aldınız. Bu yazıyı yazdığım dakikalarda altın 918 TL idi. Gelecek hafta da bu düzeyde kaldığını var iseyalım, paranız nereden nereye çıktı? 100 bin liradan 114 bin liraya. Yani gram altın, kur muhafazalı mevduattan daha epey kazandırdı.
Lakin unutmayalım ki, geçen üç ayda Türkiye’de epeyce önemli bir enflasyon vardı. TÜİK’e bakılırsa bile. Ocak ayı enflasyonu yüzde 11.1, Şubat ayı enflasyonu yüzde 4.81 olarak belirtildi. Mart’ta da yüzde 4 enflasyon olsa, üç ayda yüzde 20 eder. 3 Ocak’ta 100 bin liranızı enflasyona endeksli bir enstrümana yatırmış olsaydınız bugün 120 bin liranız olacaktı. halbuki kur muhafazalı mevduat size 110.283 TL verdi. Yani birikiminiz enflasyon karşısında gerçek olarak yaklaşık 10 bin lira eridi.
niye bu biçimde oldu? Dolardaki yükseliş enflasyonun altında kaldığı için. Dolar niye enflasyonun altında kaldı? Zira kıymeti özgür piyasada belirlenmedi. Kur muhafazalı mevduattan Hazine’ye epey büyük bir yük gelmesin diye Merkez Bankası rezervleriyle piyasaya müdahale edildi.
İktisat idaresinin para piyasasına müdahale ettiği rejimlere hür piyasa değil müdahaleli kur rejimi (İngilizcesi dirty float) ismi veriliyor. Türkiye’de şu anda müdahaleli kur rejimi var.
Üstte size aktardığım kur muhafazalı mevduat hesabını yapan eski bankacı Erol Taşdelen, Hazine’ye birinci maliyetin 14 milyar TL olduğunu söylüyor. Az para değil ancak dolar hür piyasada belirlense epey daha yüksek olabilirdi.
Hazine’nin bu işten kazandığını söyleyebilir miyiz? Sanırım söyleyebiliriz. Vatandaş? O enflasyon karşısında kaybetti.
20 Aralık iktisat kitaplarına geçecek geçmesine de, iktisat idaresinde bir muvaffakiyet örneği olarak mı yoksa bir ülkede tasarruf sahiplerinin hükümetleri tarafınca çarpılması örneği olarak mı, orası çabucak hemen aşikâr değil. İktisat idaresi 20 Aralık’ta doların 18.4 TL’den 11 TL’nin altına gerilemesini vatandaşların yeni uygulamaya gösterdiği büyük ilgiyle açıklıyor. Lakin o gece Merkez Bankası rezervlerinden piyasaya müdahale edildiği ortaya çıktı. Madem vatandaşın ilgisi büyüktü, buna ne gerek vardı?
her neyse, o günün tartışmasını iktisat kitaplarına bırakıp kur muhafazalı mevduata girenlerin ne kazandığına, ne kaybettiğine bakalım. Kur muhafazalı mevduata birinci girenlerin vadesi bu hafta doluyor. Malum, uygulamaya girmek için en az üç ay vadeli hesap açmanız gerekiyor. var iseyalım ki, 20 Aralık haftası tereddüt ettiniz, dolarınızı bozsanız mı, bozmasanız mı, kur muhafazalı mevduata girseniz mi, girmeseniz mi, düşündünüz durdunuz…
20 Aralık haftası 11 TL’nin altına gerileyen dolar sonraki hafta biraz yükselerek 13 TL’nin üzerine çıktı. Siz de 3 Ocak günü sonucunızı verip dolarınızı bozdurdunuz. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın o günkü döviz kuru 13.42 TL’ydi.
Bankada 7.451 dolarınız vardı. 13.42’den çevirince 100 bin liranız oldu. Vadeniz haftaya doluyor, ne kazandınız?
Bu soruya cevap vermek için doların haftaya hangi düzeyde olacağını bilmek lazım. Şu anki düzeylerinde kaldığını, vade gününde 14.80 TL olduğunu var iseyalım. Bankaya yatırdığınız 100 bin lirayı 14.80 TL ile çarptığımızda 110.283 TL oluyor. Yani kur muhafazalı mevduat uygulaması size üç ayda 10.283 TL getiri sağladı.
Bunun bir kısmı faiz, bir kısmı kur garantisi. Faizi bankanız, faiz ile kur düzeyi içindeki farklı Hazine ödeyecek. Ancak orası sizi ilgilendirmiyor, siz hesabınıza yatan paraya bakarsınız. (Ama geçerken, yüzde 17’lik yıllık faizin üç aylık karşılığı olan 4.284 TL’yi bankanızın, kur ile faiz içindeki 5.998 TL’lik farkı ise devletin ödeyeceğini belirtelim.)
Sanki 3 Ocak’ta kur muhafazalı mevduata girmek yerine paranızı öteki bir enstrümana, örneğin gram altına yatırsanız ne olacaktı?
3 Ocak’ta gram altının fiyatı 805 TL’ydi. 100 bin liranızla 124,22 gram altın aldınız. Bu yazıyı yazdığım dakikalarda altın 918 TL idi. Gelecek hafta da bu düzeyde kaldığını var iseyalım, paranız nereden nereye çıktı? 100 bin liradan 114 bin liraya. Yani gram altın, kur muhafazalı mevduattan daha epey kazandırdı.
Lakin unutmayalım ki, geçen üç ayda Türkiye’de epeyce önemli bir enflasyon vardı. TÜİK’e bakılırsa bile. Ocak ayı enflasyonu yüzde 11.1, Şubat ayı enflasyonu yüzde 4.81 olarak belirtildi. Mart’ta da yüzde 4 enflasyon olsa, üç ayda yüzde 20 eder. 3 Ocak’ta 100 bin liranızı enflasyona endeksli bir enstrümana yatırmış olsaydınız bugün 120 bin liranız olacaktı. halbuki kur muhafazalı mevduat size 110.283 TL verdi. Yani birikiminiz enflasyon karşısında gerçek olarak yaklaşık 10 bin lira eridi.
niye bu biçimde oldu? Dolardaki yükseliş enflasyonun altında kaldığı için. Dolar niye enflasyonun altında kaldı? Zira kıymeti özgür piyasada belirlenmedi. Kur muhafazalı mevduattan Hazine’ye epey büyük bir yük gelmesin diye Merkez Bankası rezervleriyle piyasaya müdahale edildi.
İktisat idaresinin para piyasasına müdahale ettiği rejimlere hür piyasa değil müdahaleli kur rejimi (İngilizcesi dirty float) ismi veriliyor. Türkiye’de şu anda müdahaleli kur rejimi var.
Üstte size aktardığım kur muhafazalı mevduat hesabını yapan eski bankacı Erol Taşdelen, Hazine’ye birinci maliyetin 14 milyar TL olduğunu söylüyor. Az para değil ancak dolar hür piyasada belirlense epey daha yüksek olabilirdi.
Hazine’nin bu işten kazandığını söyleyebilir miyiz? Sanırım söyleyebiliriz. Vatandaş? O enflasyon karşısında kaybetti.