uçanteneke
New member
Çok ayılıp bayıldığımdan değil, eski gücünü yitirmesine karşın dünya siyasetinde hala tesirli olmasından ötürü ilgiliyim. Her gelişme bizi de etkileyecek kuşkusuz, olumlu ya da olumsuz manada. Büyük bir emperyal güç olan İngiliz monarşisindeki yeni periyodun ne cins siyasal gelişmelere yol açacağını bu yüzden merak ediyorum natürel ki.
Bakalım Charles’ın Kral olması cumhuriyet tartışmalarını bir daha hızlandıracak ya da uzun vakittir beklenen, lakin, yaygın kanıya nazaran Kraliçe Elizabeth yardımıyla varlığını sürdüren İngiliz Milletler Topluluğu’nun (Commonwealth of Nations) dağılmasına yol açacak mı?
Bunlar şüphesiz yalnızca Birleşik Krallık’ı ilgilendiren bahisler değil, 56 üyeli İngiliz Milletler Topluluğu’nda 2,5 milyar insan yaşıyor. Dağılma bu kadar insanın da bağımsızlaşması demek olağan olarak. Bu ortada Commonwealth üyesi 36 ülke cumhuriyetle yönetiliyor, beşi, Brunei, Lesotho, Malezya, Eswatini, Tonga kendi hükümdarlarına sahip.
Dağılır mı hakikaten pekala? Bazılarına nazaran pek ala mümkün. Bu mevzuda oldukcaça iddialar yapılacak olağan olarak. Taraflar uzun vakittir bu tartışmayı sürdürüyorlar aslında. Topluluğu Kraliyet’in mirası olarak görüp savunanlar olduğu üzere imparatorluğun sömürgeci geçmişinin bir kesimi olduğunu düşünüp dağılmasını isteyenler de var.
Dağılır fikri ağır basıyor
Kate Williams, bir İngiliz tarihçisi, CNN’e yaptığı açıklamada üye ülkelerin bir birçoklarında cumhuriyet ilan edilmesi, kimilerinin da yeni ittifaklar içine girmesi niçiniyle İngiliz Milletler Topluluğu’nun Kral Charles idaresinde “parçalanmasını” beklediğini söylüyor açıkça. Bir öteki İngiliz tarihçisi Andrew Roberts, Daily Mail gazetesinde biraz daha temkinli yazmış. “Cumhuriyetçilik için “gelir ve gider” diyor. 1960’lar ile 70’lerde Kanada’da, 1990’larda Avustralya’da bunun gündeme geldiğini, kölelik tazminatı isteyen Karayipler’de de hala mevcut olduğunu yazdı. O da Topluluk’un dağılmasının kaçınılmaz olmadığını söyleyenlerden. (Bkz: https://www.dailymail.co.uk/debate/article-11200393/King-Charles-not-delay-tour-Commonwealth-writes-leading-historian-ANDREW-ROBERTS.html).
Topluluk için en büyük “tehdit” hakikaten de Karayipler’den geliyor. İngiltere hükümdarı, bölgedeki pek epeyce ülkenin “devlet Başkanı” bilindiği üzere. Barbuda Başbakanı Gaston Browne üç yıl ortasında cumhuriyet olup olmama konusunda referanduma gitmeyi planladığını açıklamıştı yakınlarda. Browne, “Bu, hükümdara karşı rastgele bir saygısızlığı temsil etmiyor” deme muhtaçlığını niye duymuş bilemem ancak teşebbüsün sahiden hükümran bir ulus olma yolunda bağımsızlık için atılan son bir adım olduğunu söylemesi fazlaca güzel bir daha de.
Geçen yıl Barbados yaklaşık 30 yıl daha sonra cumhuriyet ilan eden birinci ülke olmuştu. Kraliçe’nin Devlet Başkanlığı’nı iptal eden ülke hala Commonwealth’de kalmayı sürdürüyor natürel. Jamaika da 2025’e kadar referandum yapabileceğinin işaretlerini veriyor. Ülke basını Kraliçe’nin vefatının Topluluk’tan kopuşu kolaylaştıracağını yazdı.
Avustralya’nın sonucu
“Kalalım” diyenler de var olağan. Daha evvel iki kez düzenlenen referandumdan Birleşik Krallık’ta kalma sonucu çıkan Avustralya’da “aşırı cumhuriyetçi” olarak bilinen Başbakan Anthony Albanese yeni bir referandum yapma fikrinden vazgeçti niçinse. Çok şaşırtan sahiden. “Kraliçe’ye duyduğu saygıdan” ötürü bir daha Başbakan seçilinceye kadar “anayasal değişiklik” peşinde olmayacakmış. Yani, bir daha sonraki seçimde bir defa daha Başbakan seçilirse bu biçimde referandum gelebilir demek istiyor herbiçimde.
İngiliz Milletler Topluluğu’nu yönetenler muhtemel tehlikenin farkındalar. O niçinle “modernleşme” sayılacak adımlar attılar. Bunlardan en değerlisi Topluluk liderinin, yani hükümdarın kalıcı olmadığı sonucuydı natürel. Lakin buna karşın Kral Charles’ın başkanlığı üstlenmiş olması alınan sonucun ciddiyetini sorgulatıyor haliyle.
Topluluk, Kral Charles’ın hükümdarlığı altında da devam edecek tahminen lakin ne kadar uzun sürer bu, kestirmek güç bunu.
Ayrılmayı, bağımsızlığı isteyen halklar ellerini çabuk fiyatlarsa bakarsınız çabucak olur.
Ne de düzgün olur.
Bakalım Charles’ın Kral olması cumhuriyet tartışmalarını bir daha hızlandıracak ya da uzun vakittir beklenen, lakin, yaygın kanıya nazaran Kraliçe Elizabeth yardımıyla varlığını sürdüren İngiliz Milletler Topluluğu’nun (Commonwealth of Nations) dağılmasına yol açacak mı?
Bunlar şüphesiz yalnızca Birleşik Krallık’ı ilgilendiren bahisler değil, 56 üyeli İngiliz Milletler Topluluğu’nda 2,5 milyar insan yaşıyor. Dağılma bu kadar insanın da bağımsızlaşması demek olağan olarak. Bu ortada Commonwealth üyesi 36 ülke cumhuriyetle yönetiliyor, beşi, Brunei, Lesotho, Malezya, Eswatini, Tonga kendi hükümdarlarına sahip.
Dağılır mı hakikaten pekala? Bazılarına nazaran pek ala mümkün. Bu mevzuda oldukcaça iddialar yapılacak olağan olarak. Taraflar uzun vakittir bu tartışmayı sürdürüyorlar aslında. Topluluğu Kraliyet’in mirası olarak görüp savunanlar olduğu üzere imparatorluğun sömürgeci geçmişinin bir kesimi olduğunu düşünüp dağılmasını isteyenler de var.
Dağılır fikri ağır basıyor
Kate Williams, bir İngiliz tarihçisi, CNN’e yaptığı açıklamada üye ülkelerin bir birçoklarında cumhuriyet ilan edilmesi, kimilerinin da yeni ittifaklar içine girmesi niçiniyle İngiliz Milletler Topluluğu’nun Kral Charles idaresinde “parçalanmasını” beklediğini söylüyor açıkça. Bir öteki İngiliz tarihçisi Andrew Roberts, Daily Mail gazetesinde biraz daha temkinli yazmış. “Cumhuriyetçilik için “gelir ve gider” diyor. 1960’lar ile 70’lerde Kanada’da, 1990’larda Avustralya’da bunun gündeme geldiğini, kölelik tazminatı isteyen Karayipler’de de hala mevcut olduğunu yazdı. O da Topluluk’un dağılmasının kaçınılmaz olmadığını söyleyenlerden. (Bkz: https://www.dailymail.co.uk/debate/article-11200393/King-Charles-not-delay-tour-Commonwealth-writes-leading-historian-ANDREW-ROBERTS.html).
Topluluk için en büyük “tehdit” hakikaten de Karayipler’den geliyor. İngiltere hükümdarı, bölgedeki pek epeyce ülkenin “devlet Başkanı” bilindiği üzere. Barbuda Başbakanı Gaston Browne üç yıl ortasında cumhuriyet olup olmama konusunda referanduma gitmeyi planladığını açıklamıştı yakınlarda. Browne, “Bu, hükümdara karşı rastgele bir saygısızlığı temsil etmiyor” deme muhtaçlığını niye duymuş bilemem ancak teşebbüsün sahiden hükümran bir ulus olma yolunda bağımsızlık için atılan son bir adım olduğunu söylemesi fazlaca güzel bir daha de.
Geçen yıl Barbados yaklaşık 30 yıl daha sonra cumhuriyet ilan eden birinci ülke olmuştu. Kraliçe’nin Devlet Başkanlığı’nı iptal eden ülke hala Commonwealth’de kalmayı sürdürüyor natürel. Jamaika da 2025’e kadar referandum yapabileceğinin işaretlerini veriyor. Ülke basını Kraliçe’nin vefatının Topluluk’tan kopuşu kolaylaştıracağını yazdı.
Avustralya’nın sonucu
“Kalalım” diyenler de var olağan. Daha evvel iki kez düzenlenen referandumdan Birleşik Krallık’ta kalma sonucu çıkan Avustralya’da “aşırı cumhuriyetçi” olarak bilinen Başbakan Anthony Albanese yeni bir referandum yapma fikrinden vazgeçti niçinse. Çok şaşırtan sahiden. “Kraliçe’ye duyduğu saygıdan” ötürü bir daha Başbakan seçilinceye kadar “anayasal değişiklik” peşinde olmayacakmış. Yani, bir daha sonraki seçimde bir defa daha Başbakan seçilirse bu biçimde referandum gelebilir demek istiyor herbiçimde.
İngiliz Milletler Topluluğu’nu yönetenler muhtemel tehlikenin farkındalar. O niçinle “modernleşme” sayılacak adımlar attılar. Bunlardan en değerlisi Topluluk liderinin, yani hükümdarın kalıcı olmadığı sonucuydı natürel. Lakin buna karşın Kral Charles’ın başkanlığı üstlenmiş olması alınan sonucun ciddiyetini sorgulatıyor haliyle.
Topluluk, Kral Charles’ın hükümdarlığı altında da devam edecek tahminen lakin ne kadar uzun sürer bu, kestirmek güç bunu.
Ayrılmayı, bağımsızlığı isteyen halklar ellerini çabuk fiyatlarsa bakarsınız çabucak olur.
Ne de düzgün olur.