uçanteneke
New member
Türkiye iktisadı enflasyon imtihanından geçemedi. Maalesef tüketici enflasyonu son 20 yılın, üretici enflasyonu son 27 yılın rekorunu kırdı. 90’larda yaşanan enflasyondan farklı halde bu sefer besin krizi fazlaca daha görünür durumda. ötürüsıyla fakir kısımlar enflasyonu evvelki senelerdan epeyce daha sert hissediyor. İktidar cephesi ise sorumluluk almıyor. Teşhis yanlış olunca, tedavi de hayata geçmiyor. Ülkede ağır bir ümitsizlik havası hakim.
Buna rağmen iktidar basını, panik durumda görünüyor. Basın tarihimizde eşi gibisi olmayan bir propaganda metodu işletiyorlar. Enflasyonu görmüyorlar.
Fakat ne Türkiye iktisadı enflasyona yabancı, ne de Türkiye basını. bu biçimde gelin, geçmişte yüksek enflasyon devirlerinde iktidarlarla yakın münasebet ortasında olan matbuatın enflasyonu nasıl gördüğünü gözleyelim. bu biçimdece bugün yaşanan pespayeliği daha net teşhir etmiş oluruz.
Savaş periyodunun yaralarını sarmakla meşgul olan ülke iktisadı, 1920’li senelerda enflasyon sarmalına sürüklenir. Bir yandan ülkede sert bir iklim hakimdir. 1925’teki Pir Sait İsyanı’nın akabinde Takrir-i Sükun Kanunu yürürlüktedir. İktidarın elinde gazeteleri kapatacak yetkinin olduğu bu kurallar altında ihtilalleri ve iktidarı destekleyen bir gazete olan Cumhuriyet’in 11 Mayıs 1927 tarihindeki haberindeki lisana bakalım;
“… Şayet mukayese edersek evvelce bugün cet verdiğimiz para ile araba, arabaya verdiğimiz para ile konak satın alınırdı. İnkar kabul edilmezdir ki, memleketimizde hayat değerlidir ve ne vakit ucuzlayacağı belirli değildir. hayatın ucuzlaması için harbde sulhu bekledik. Sulh geldi, fiyatlar inmedi. daha sonra ithalat azalarak ihracatımızın çoğalmasını bekledik. Ama ithalatımızla ihracatımız içindeki fark vahim çoğaldı. Hayat yine ucuzlamadı…”
Haberin devamında yumurta, tavuk koyun ve at fiyatlarına ait bilgiler de görüyorsunuz.
Pekala bugünkü iktidar basını enflasyon haberlerini nasıl veriyor? Ya kira oranı belirtildi deniyor ya da memurun enflasyon farkı belirli oldu… Yani asıl haber olan enflasyon mümkün mertebe gizleniyor. Memur demişken, 9 Ocak 1928 tarihindeki Cumhuriyet Gazetesi’ne bakalım. Memura o tarihte yeni yılbaşı artırımı yapılmış fakat artırım memurlarca yetersiz bulunmuş. İktidarı destekleyen gazete Cumhuriyet de bu durumu şöyleki haberleştirmiş;
“… 4000 kuruş olan küçük memurun maaşına yalnız 500 kuruş, 12 bin 375 kuruş maaş alan büyük bir memurun maaşına 10 bin 125 kuruş artırım yapılacaktır. Bugün bir hamal bile ayda en aşağı 60 Lira kazanır. O bile sıkıntı geçinirken ondan epey daha az kazanan çoluk çocuk sahibi bir memurun nasıl geçindiğini düşünmek insanı hem merhamete tıpkı vakitte hayrete sevk ediyor…”
100 yıl evvel iktidar destekçisi bir gazete Cumhuriyet, memur maaşlarını bu biçimde görüyor. Bugünün Sabah, Yeni Şafak, Milliyet, Hürriyet Gazeteleri… 100 yıl evvelki Cumhuriyet’i görür görmez hiç değilse iktisat servisleri utanır mı?
Hayat kıymetli bulunmasına kıymetli da bunun sebebi ne? 7 Eylül 1927 tarihindeki Cumhuriyet Gazetesi’nde bu mevzu hakkında da bir haber tahlil bulunuyor.
“…Hayat neden değerli? Zira iktisadi muvazenemiz bozuk. Zira ithalatımız ihracatımızdan daha fazlaca. Diğer türlü tabir ile harice kazandığımız paradan daha epey veriyoruz…”
Cumhuriyetin birinci senelerında dış açığın sorun yarattığı şahsen iktidar basınında tespit ediliyor, 1930’lu senelerda bu probleme ait adım atılıyor. Pekala ya bugün? Enflasyon oranlarının belirtildiğı 4 Nisan 2022’de Sabah Gazetesi ihracatın rekor kırdığından bahsediyordu. Tıpkı ay ithalatın da rekor kırdığı, dış açığın evvelki yılın birebir ayına oranla yüzde 77 arttığı ise söylenmiyordu. bu biçimde bir basın, medya tertibiyle, “enflasyon dış güçlerin oyunu” palavrasını elbette sürdürebiliyorsunuz.
İkinci Dünya Savaşı senelerına (1939-1945) bakalım. İktisat tarihçisi Şevket Pamuk’un datalarına göre 1939 ile 1945 içindeki 6 yıllık enflasyon yüzde 249. Son 6 yılımız ise İkinci Dünya Savaşı’na yaklaşmış durumda. 2016 Mart ayı ile 2022 Mart ayı içindeki enflasyon yüzde 208. Birkaç ay ortasında, savaş senelerındaki enflasyonu yakalayacağız üzere görünüyor.
Tablo buyken, iktidar basını basiretini tümüyle yitirmiş, enflasyonu muhalefetin büyüttüğünü söylüyor.
Pekala niye? 1920’li 30’lu 40’lı senelerda basın fazlaca mu özgürdü. Hayır! Fakat rejim tek seçimle devrilebilecek kadar zayıf değildi. İhtilaller, vakit ortasında halk bölümleri ortasında de kabul gördü, benimsendi. Cumhuriyet kendi kurumlarını inşa etmişti. Tek seçimlik hadise değildi cumhuriyet…
Lakin bugün görünen tablo hayli daha farklı. Bugünkü rejim seçimlerden öylesine korkuyor ki, kendi yandaş kalemleri, basireti bağlanmış biçimde gazetecilik mesleğinin en temel unsurlarını hiçe sayabiliyor. Tüm bu rant sisteminin tek seçimle biteceğinin farkındalar. Zira eskinin kurumlarını yıktılar lakin kendi kurumlarını kuramadılar. Uzun vadeli bir perspektife sahip değiller. bu biçimde bir entelektüel derinlik de iktidarın bünyesinde yok. Tümüyle Erdoğan’ın üzerine kurulmuş bu rejim, Erdoğan’dan daha sonrasını düşünemiyor bile… Bu niçinle “Tek adam rejimi” gerçek tanımlama.
Durum bu biçimde olunca iktidar basını “Aman enflasyondan bahsetmeyelim, seçimleri kaybederiz” tasası ortasında. Bu kaygı bize, rejimin ne kadar kırılgan olduğunu da gösteriyor. Öte yandan gelecekte 2010’lu, 2020’li yılların iktidar basını da tarih kitaplarına bahis olacak. Onlardan basın tarihimizin kara bir lekesi olarak bahsedilecek. Ancak bunu farkına varacak bir tarih şuurları de bile yok kendilerinde. Yazık…
Buna rağmen iktidar basını, panik durumda görünüyor. Basın tarihimizde eşi gibisi olmayan bir propaganda metodu işletiyorlar. Enflasyonu görmüyorlar.
Fakat ne Türkiye iktisadı enflasyona yabancı, ne de Türkiye basını. bu biçimde gelin, geçmişte yüksek enflasyon devirlerinde iktidarlarla yakın münasebet ortasında olan matbuatın enflasyonu nasıl gördüğünü gözleyelim. bu biçimdece bugün yaşanan pespayeliği daha net teşhir etmiş oluruz.
Savaş periyodunun yaralarını sarmakla meşgul olan ülke iktisadı, 1920’li senelerda enflasyon sarmalına sürüklenir. Bir yandan ülkede sert bir iklim hakimdir. 1925’teki Pir Sait İsyanı’nın akabinde Takrir-i Sükun Kanunu yürürlüktedir. İktidarın elinde gazeteleri kapatacak yetkinin olduğu bu kurallar altında ihtilalleri ve iktidarı destekleyen bir gazete olan Cumhuriyet’in 11 Mayıs 1927 tarihindeki haberindeki lisana bakalım;
“… Şayet mukayese edersek evvelce bugün cet verdiğimiz para ile araba, arabaya verdiğimiz para ile konak satın alınırdı. İnkar kabul edilmezdir ki, memleketimizde hayat değerlidir ve ne vakit ucuzlayacağı belirli değildir. hayatın ucuzlaması için harbde sulhu bekledik. Sulh geldi, fiyatlar inmedi. daha sonra ithalat azalarak ihracatımızın çoğalmasını bekledik. Ama ithalatımızla ihracatımız içindeki fark vahim çoğaldı. Hayat yine ucuzlamadı…”
Haberin devamında yumurta, tavuk koyun ve at fiyatlarına ait bilgiler de görüyorsunuz.
Pekala bugünkü iktidar basını enflasyon haberlerini nasıl veriyor? Ya kira oranı belirtildi deniyor ya da memurun enflasyon farkı belirli oldu… Yani asıl haber olan enflasyon mümkün mertebe gizleniyor. Memur demişken, 9 Ocak 1928 tarihindeki Cumhuriyet Gazetesi’ne bakalım. Memura o tarihte yeni yılbaşı artırımı yapılmış fakat artırım memurlarca yetersiz bulunmuş. İktidarı destekleyen gazete Cumhuriyet de bu durumu şöyleki haberleştirmiş;
“… 4000 kuruş olan küçük memurun maaşına yalnız 500 kuruş, 12 bin 375 kuruş maaş alan büyük bir memurun maaşına 10 bin 125 kuruş artırım yapılacaktır. Bugün bir hamal bile ayda en aşağı 60 Lira kazanır. O bile sıkıntı geçinirken ondan epey daha az kazanan çoluk çocuk sahibi bir memurun nasıl geçindiğini düşünmek insanı hem merhamete tıpkı vakitte hayrete sevk ediyor…”
100 yıl evvel iktidar destekçisi bir gazete Cumhuriyet, memur maaşlarını bu biçimde görüyor. Bugünün Sabah, Yeni Şafak, Milliyet, Hürriyet Gazeteleri… 100 yıl evvelki Cumhuriyet’i görür görmez hiç değilse iktisat servisleri utanır mı?
Hayat kıymetli bulunmasına kıymetli da bunun sebebi ne? 7 Eylül 1927 tarihindeki Cumhuriyet Gazetesi’nde bu mevzu hakkında da bir haber tahlil bulunuyor.
“…Hayat neden değerli? Zira iktisadi muvazenemiz bozuk. Zira ithalatımız ihracatımızdan daha fazlaca. Diğer türlü tabir ile harice kazandığımız paradan daha epey veriyoruz…”
Cumhuriyetin birinci senelerında dış açığın sorun yarattığı şahsen iktidar basınında tespit ediliyor, 1930’lu senelerda bu probleme ait adım atılıyor. Pekala ya bugün? Enflasyon oranlarının belirtildiğı 4 Nisan 2022’de Sabah Gazetesi ihracatın rekor kırdığından bahsediyordu. Tıpkı ay ithalatın da rekor kırdığı, dış açığın evvelki yılın birebir ayına oranla yüzde 77 arttığı ise söylenmiyordu. bu biçimde bir basın, medya tertibiyle, “enflasyon dış güçlerin oyunu” palavrasını elbette sürdürebiliyorsunuz.
İkinci Dünya Savaşı senelerına (1939-1945) bakalım. İktisat tarihçisi Şevket Pamuk’un datalarına göre 1939 ile 1945 içindeki 6 yıllık enflasyon yüzde 249. Son 6 yılımız ise İkinci Dünya Savaşı’na yaklaşmış durumda. 2016 Mart ayı ile 2022 Mart ayı içindeki enflasyon yüzde 208. Birkaç ay ortasında, savaş senelerındaki enflasyonu yakalayacağız üzere görünüyor.
Tablo buyken, iktidar basını basiretini tümüyle yitirmiş, enflasyonu muhalefetin büyüttüğünü söylüyor.
Pekala niye? 1920’li 30’lu 40’lı senelerda basın fazlaca mu özgürdü. Hayır! Fakat rejim tek seçimle devrilebilecek kadar zayıf değildi. İhtilaller, vakit ortasında halk bölümleri ortasında de kabul gördü, benimsendi. Cumhuriyet kendi kurumlarını inşa etmişti. Tek seçimlik hadise değildi cumhuriyet…
Lakin bugün görünen tablo hayli daha farklı. Bugünkü rejim seçimlerden öylesine korkuyor ki, kendi yandaş kalemleri, basireti bağlanmış biçimde gazetecilik mesleğinin en temel unsurlarını hiçe sayabiliyor. Tüm bu rant sisteminin tek seçimle biteceğinin farkındalar. Zira eskinin kurumlarını yıktılar lakin kendi kurumlarını kuramadılar. Uzun vadeli bir perspektife sahip değiller. bu biçimde bir entelektüel derinlik de iktidarın bünyesinde yok. Tümüyle Erdoğan’ın üzerine kurulmuş bu rejim, Erdoğan’dan daha sonrasını düşünemiyor bile… Bu niçinle “Tek adam rejimi” gerçek tanımlama.
Durum bu biçimde olunca iktidar basını “Aman enflasyondan bahsetmeyelim, seçimleri kaybederiz” tasası ortasında. Bu kaygı bize, rejimin ne kadar kırılgan olduğunu da gösteriyor. Öte yandan gelecekte 2010’lu, 2020’li yılların iktidar basını da tarih kitaplarına bahis olacak. Onlardan basın tarihimizin kara bir lekesi olarak bahsedilecek. Ancak bunu farkına varacak bir tarih şuurları de bile yok kendilerinde. Yazık…