uçanteneke
New member
Bugünkü yazının konusu FED, yani Amerikan Merkez Bankası’nın dün geceki faiz sonucu. Lakin evvel bayramınızı kutlayayım. Bayramda Kayseri’de olduğum için yazılar birkaç gün aksadı. (Anadolu muhafazakarlığının kalelerinden biri olan bu kente dair farklı müşahedelerim var, fırsat bulabilirsem yazacağım.)
FED, Türkiye saati ile dün gece 21:00’de siyaset faizini 50 baz puan artırdı. Amerika’nın faizi niye bizi ilgilendiriyor? Zira dolar, global ticaret ve global finansın temel para ünitesi. FED’ın kararları doları etkiliyor; bunun tesiri de dönüp dolaşıp Türkiye’ye ulaşıyor.
Dün de o denli oldu, FED siyaset faizini (Bankalara borç verme faizini) 50 baz puan artırınca dolar tüm dünyada ve TL karşısında bedel kaybetti. Bu ortada altın da milletlerarası piyasalarda yükselişe geçti. Altın dünyada yükselince içeride gram altın kıymet kazandı ve bir daha 900 liranın üzerine çıktı.
FED faizi artırınca dolar niye düştü? Zira FED Lideri Jerome Powell, karardan daha sonrasında yaptığı basın toplantısında “75 baz puanlık faiz artırımı masada değil” dedi. Bu ne demek? “Faizi artırmaya devam edeceğim lakin korkulduğu kadar yüksek oranlarda değil” demek. Doların düşmesine, altının yükselmesine niye olan şey işte buydu.
Bunun niye kritik bir gelişme olduğunu anlamak için evvel FED’in faizi niye artırdığına bakalım. FED pandemide Amerikan iktisadını desteklemek için faizi yüzde 0-0.25 bandına indirmişti. Malum Merkez Bankası faizi indirince özel bankalar da kendi kredi faizlerini indirir. Konut, gereksinim, ticari vb. tüm kredilerin faizi düşer. Tüketiciler daha epeyce kredi alır, daha fazlaca harcar. Şirketler de banka kredisinin ucuzlamasını fırsat görüp yatırımları artırır. Bu da ekonomiyi canlandırır.
Gerçekten de Amerikan iktisadı (Başka ülkelerde de tıpkı şey yaşandı) düşük faiz, bol para siyasetinin tesiriyle pandeminin tesirini basitçe savuşturdu. Lakin gevşek para siyasetinin bir yan tesiri var: Enflasyon. Piyasadaki para bollaşırken raftaki mal sayısı birebir süratte artmadığı için enflasyon tüm dünyada hortladı. Amerika’da tüketici enflasyonu son 40 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 8.5’e yükseldi.
“Yüzde 8.5 enflasyon mu? Türkiye’nin resmi enflasyonu bile yüzde 60’ın üstünde!” diyenler olacaktır. Haklısınız ancak öbür ülkelerin iktidarları ve merkez bankaları enflasyon karşısında Türkiye’deki üzere kayıtsız değil işte.
FED’in faiz artırımlarına bir daha başlamasının niçini işte bu, yani enflasyonla gayret. Pandemiden bu yana birinci artırımı 16 Mart’ta 25 baz puanla yapmıştı. Bunun devamının geleceği, Amerika’nın para siyasetinin uzun vakittir görülmemiş ölçüde sıkılaşacağı biliniyordu. Bunun tesiriyle dolar haftalardır tüm dünya paraları ve altın karşısında kıymet kazanıyordu. Euro dolar paritesi 1.05’e, yani son iki yılın en taban düzeyine inmişti. Sterlin, Yen üzere kuvvetli paralarda da büyük kayıplar yaşanıyordu. Bu ortada savaşın birinci günlerinde 2000 doların üzerini bakılırsan ons altın bir daha FED’in yüksek oranlı faiz artırımları yapacağı beklentisiyle 1860 dolarlara kadar düşmüştü. Çünkü 25 baz puanlık artırımla başlayan FED’in 50, hatta 75 baz puanlık artırımlarla devam edeceği düşünülüyordu.
FED Lideri Jerome Powell’ın dün geceki konuşması işte bu niçinle sürpriz tesiri yarattı. Powell dün 75 baz puanlık artırımın masada olmadığını, bundan daha sonra da dün olduğu üzere 50 baz puanlık artırımlarla devam edileceğini net bir lisanla söylemiş oldu.
FED 75 baz puan seçeneğini niye kaldırdı? Zira faiz indirimleri ekonomiyi nasıl canlandırıyorsa artırımlar da yavaşlatıyor. FED enflasyonla çaba ederken ekonomiyi sakinliğe sokmak istemiyor. (Bunu becerip beceremeyeceği farklı soru.)
Dolar dün 75 baz puan sürpriziyle bir ölçü kıymet yitirmiş olsa da faiz artırımları süreceğine bakılırsa orta vadede istikameti üst olacak. Diğer paralar karşısında kıymet kazanırken TL karşısında yerinde sayması eşyanın tabiatına muhalif. Dolar/TL şu anda 14.70-14.80 TL ortasına demir atmış üzere görünüyor. Bunun niçinini eski Ziraat Bankası Genel Müdür Yardımcısı Şenol Babuşçu geçtiğimiz günlerde yazdı: “Merkez Bankası kamu bankaları aracılığıyla haftalık 2,5-3 milyar dolar, aylık yaklaşık 10-12 milyar dolar döviz satıyor.”
Merkez Bankası’nın rezervleri tabansız kuyu değil. Türkiye’nin cari açığı büyür, enflasyon yüzde 100’e gerçek sarfiyat ve dolar tüm dünyada paha kazanırken rezervlerin nefesi bir noktada tükenecek.
Yaklaşıyor yaklaşmakta olan.
FED, Türkiye saati ile dün gece 21:00’de siyaset faizini 50 baz puan artırdı. Amerika’nın faizi niye bizi ilgilendiriyor? Zira dolar, global ticaret ve global finansın temel para ünitesi. FED’ın kararları doları etkiliyor; bunun tesiri de dönüp dolaşıp Türkiye’ye ulaşıyor.
Dün de o denli oldu, FED siyaset faizini (Bankalara borç verme faizini) 50 baz puan artırınca dolar tüm dünyada ve TL karşısında bedel kaybetti. Bu ortada altın da milletlerarası piyasalarda yükselişe geçti. Altın dünyada yükselince içeride gram altın kıymet kazandı ve bir daha 900 liranın üzerine çıktı.
FED faizi artırınca dolar niye düştü? Zira FED Lideri Jerome Powell, karardan daha sonrasında yaptığı basın toplantısında “75 baz puanlık faiz artırımı masada değil” dedi. Bu ne demek? “Faizi artırmaya devam edeceğim lakin korkulduğu kadar yüksek oranlarda değil” demek. Doların düşmesine, altının yükselmesine niye olan şey işte buydu.
Bunun niye kritik bir gelişme olduğunu anlamak için evvel FED’in faizi niye artırdığına bakalım. FED pandemide Amerikan iktisadını desteklemek için faizi yüzde 0-0.25 bandına indirmişti. Malum Merkez Bankası faizi indirince özel bankalar da kendi kredi faizlerini indirir. Konut, gereksinim, ticari vb. tüm kredilerin faizi düşer. Tüketiciler daha epeyce kredi alır, daha fazlaca harcar. Şirketler de banka kredisinin ucuzlamasını fırsat görüp yatırımları artırır. Bu da ekonomiyi canlandırır.
Gerçekten de Amerikan iktisadı (Başka ülkelerde de tıpkı şey yaşandı) düşük faiz, bol para siyasetinin tesiriyle pandeminin tesirini basitçe savuşturdu. Lakin gevşek para siyasetinin bir yan tesiri var: Enflasyon. Piyasadaki para bollaşırken raftaki mal sayısı birebir süratte artmadığı için enflasyon tüm dünyada hortladı. Amerika’da tüketici enflasyonu son 40 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 8.5’e yükseldi.
“Yüzde 8.5 enflasyon mu? Türkiye’nin resmi enflasyonu bile yüzde 60’ın üstünde!” diyenler olacaktır. Haklısınız ancak öbür ülkelerin iktidarları ve merkez bankaları enflasyon karşısında Türkiye’deki üzere kayıtsız değil işte.
FED’in faiz artırımlarına bir daha başlamasının niçini işte bu, yani enflasyonla gayret. Pandemiden bu yana birinci artırımı 16 Mart’ta 25 baz puanla yapmıştı. Bunun devamının geleceği, Amerika’nın para siyasetinin uzun vakittir görülmemiş ölçüde sıkılaşacağı biliniyordu. Bunun tesiriyle dolar haftalardır tüm dünya paraları ve altın karşısında kıymet kazanıyordu. Euro dolar paritesi 1.05’e, yani son iki yılın en taban düzeyine inmişti. Sterlin, Yen üzere kuvvetli paralarda da büyük kayıplar yaşanıyordu. Bu ortada savaşın birinci günlerinde 2000 doların üzerini bakılırsan ons altın bir daha FED’in yüksek oranlı faiz artırımları yapacağı beklentisiyle 1860 dolarlara kadar düşmüştü. Çünkü 25 baz puanlık artırımla başlayan FED’in 50, hatta 75 baz puanlık artırımlarla devam edeceği düşünülüyordu.
FED Lideri Jerome Powell’ın dün geceki konuşması işte bu niçinle sürpriz tesiri yarattı. Powell dün 75 baz puanlık artırımın masada olmadığını, bundan daha sonra da dün olduğu üzere 50 baz puanlık artırımlarla devam edileceğini net bir lisanla söylemiş oldu.
FED 75 baz puan seçeneğini niye kaldırdı? Zira faiz indirimleri ekonomiyi nasıl canlandırıyorsa artırımlar da yavaşlatıyor. FED enflasyonla çaba ederken ekonomiyi sakinliğe sokmak istemiyor. (Bunu becerip beceremeyeceği farklı soru.)
Dolar dün 75 baz puan sürpriziyle bir ölçü kıymet yitirmiş olsa da faiz artırımları süreceğine bakılırsa orta vadede istikameti üst olacak. Diğer paralar karşısında kıymet kazanırken TL karşısında yerinde sayması eşyanın tabiatına muhalif. Dolar/TL şu anda 14.70-14.80 TL ortasına demir atmış üzere görünüyor. Bunun niçinini eski Ziraat Bankası Genel Müdür Yardımcısı Şenol Babuşçu geçtiğimiz günlerde yazdı: “Merkez Bankası kamu bankaları aracılığıyla haftalık 2,5-3 milyar dolar, aylık yaklaşık 10-12 milyar dolar döviz satıyor.”
Merkez Bankası’nın rezervleri tabansız kuyu değil. Türkiye’nin cari açığı büyür, enflasyon yüzde 100’e gerçek sarfiyat ve dolar tüm dünyada paha kazanırken rezervlerin nefesi bir noktada tükenecek.
Yaklaşıyor yaklaşmakta olan.