uçanteneke
New member
Kendisini “Ben ekonomistim” diye tanımlayan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın her fırsatta lisana getirdiği “Faiz sebep, enflasyon neticedir” tezi, ABD’den gelen son enflasyon verisiyle bir sefer daha çürütüldü. ABD, mart ayından bu yana artırdığı faizlerle ve verdiği kuvvetli bildirilerle haziranda 40 yılın tepesinde olan yüzde 9.06 olan enflasyonu yüzde 7.75’e düşürmeyi başardı. halbuki Erdoğan’ın “Bir müslüman olarak naslar neyi gerektiriyorsa onu yapmaya devam edeceğim” açıklamasının akabinde Şahap Kavcıoğlu’nun başkanlığındaki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Eylül 2021’de başladığı faiz indirimleri beklendiği üzere enflasyonda düşüş değil, yükseliş getirdi. TCMB bu tarihten itibaren uyguladığı siyasetlerle politika faizini evvel 4 ayda 500 baz puan düşürerek yüzde 19’dan yüzde 14’e çekti. Bu yılın birinci 7 ayında faizi yüzde 14’te sabit tutan TCMB, ağustos ayında indirimlere bir daha başlayarak faizi yüzde 14’ten yüzde 10.5’e çekti. Aralık ayında ise yüzde 9’a indireceğini deklare etti. Lakin faiz indirimlerinin başladığı Eylül 2021’den bu yana enflasyon düşeceğine yüzde 19.58’den yüzde 85.51’e yükseldi. Tüm bunların yanı sıra gerçek faizlerdeki düşüş Türk Lirası’ndan kaçışı hızlandırdı.
‘Stagflasyon riski artıyor’
Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, üretici ve tarım girdi meblağları üzere göstergelerin enflasyonun önümüzdeki devirlerde de sürat kesmeyeceğini gösterdiğini vurgulayarak, şunları söylemiş oldu:
“Son işsizlik dataları ve perakende satışları tüm göstergeler talepte bir yavaşlamaya işaret ediyor. O niçinle sakinlik ortasında enflasyon yani stagflasyon sürecine girme riski artıyor. AKP rejiminin seçimlerdilk evvel bu biçimde bir duruma müsaade vermeme refleksiyle atacağı adımlar da enflasyonu daha da azdıracak. Aralık ve ocak aylarında baz tesiri niçiniyle manşet enflasyonun yüzde 60 civarına çekilmesi enflasyonun düşüş eğilimine girmesi manasına gelmeyecek. Tam aksisi meblağların düşüşü değil, süratli bir biçimde artış süreci devam edecek.”
ABD’deki faiz artırımlarının enflasyon üzerinde tesir yapmasının olağanda 6-9 ay alacağını belirten Kozanoğlu, “Ancak nakdî sıkılaşmanın sakinliğe yol açacağı beklentisi ve Çin’de COVID-19 kaynaklı kapanmaların büyümeyi yavaşlatması kararı hammadde fiyatlarında düşüşler görüldü. Tedarik zincirlerindeki aksamalar da bir ölçüde giderildi. Brezilya, Arjantin, Avustralya üzere birtakım tarım üreticisi ülkelerde uygun iklim şartları kararı üretimin artması da besin meblağlarını biraz gevşetti. Pandemi sürecinde yapılan nakdi yardımların beslediği ek talebin de sonuna gelindi. Tüm bunlar enflasyonda sonlu da olsa bir sakinleşme getirdi. Daha değerlisi enflasyonun düşüş trendine girdiği algısına niye oldu” yorumunu yaptı.
‘TL’den kaçış hızlandı’
Türkiye’de ise faizlerin düşmesinin insanların TL’den kaçmasını hızlandırdığına dikkat çeken Kozanoğlu, “Borçlanarak yahut eldeki nakitle gayrimenkulden borsaya yahut zeytinyağından bebek bezine tüm mecralara akıtılan para faizin üzerinde kalıyor. Bankalar ise siyaset faizinden kur muhafazalı mevduata (KKM) kadar epeyce ucuza fon sağladıkları için iktisat idaresinin telkinlerine uyarak enflasyonun fazlaca altında faizlerle kredi verseler de kar etmeyi sürdürüyorlar. Bu da haliyle talebi körüklüyor. Hâlâ tüm dünyada gerçek faizler eksi kalsa da giderek enflasyon oranına yaklaşıyor. Türkiye’de ise TCMB siyaset faizi -75 puanla görülmemiş düşük bir düzeyde” diye konuştu.
Finansal danışman ve DEVA Partisi Genel Merkez İdare Heyeti Üyesi Ömer Rıfat Gencal da ABD’de açıklanan enflasyon bilgileri daha sonrası finans piyasalarında coşku yaşandığını hatırlatarak, şu değerlendirmeleri yaptı:
‘Stagflasyon riski artıyor’
Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, üretici ve tarım girdi meblağları üzere göstergelerin enflasyonun önümüzdeki devirlerde de sürat kesmeyeceğini gösterdiğini vurgulayarak, şunları söylemiş oldu:
“Son işsizlik dataları ve perakende satışları tüm göstergeler talepte bir yavaşlamaya işaret ediyor. O niçinle sakinlik ortasında enflasyon yani stagflasyon sürecine girme riski artıyor. AKP rejiminin seçimlerdilk evvel bu biçimde bir duruma müsaade vermeme refleksiyle atacağı adımlar da enflasyonu daha da azdıracak. Aralık ve ocak aylarında baz tesiri niçiniyle manşet enflasyonun yüzde 60 civarına çekilmesi enflasyonun düşüş eğilimine girmesi manasına gelmeyecek. Tam aksisi meblağların düşüşü değil, süratli bir biçimde artış süreci devam edecek.”
ABD’deki faiz artırımlarının enflasyon üzerinde tesir yapmasının olağanda 6-9 ay alacağını belirten Kozanoğlu, “Ancak nakdî sıkılaşmanın sakinliğe yol açacağı beklentisi ve Çin’de COVID-19 kaynaklı kapanmaların büyümeyi yavaşlatması kararı hammadde fiyatlarında düşüşler görüldü. Tedarik zincirlerindeki aksamalar da bir ölçüde giderildi. Brezilya, Arjantin, Avustralya üzere birtakım tarım üreticisi ülkelerde uygun iklim şartları kararı üretimin artması da besin meblağlarını biraz gevşetti. Pandemi sürecinde yapılan nakdi yardımların beslediği ek talebin de sonuna gelindi. Tüm bunlar enflasyonda sonlu da olsa bir sakinleşme getirdi. Daha değerlisi enflasyonun düşüş trendine girdiği algısına niye oldu” yorumunu yaptı.
‘TL’den kaçış hızlandı’
Türkiye’de ise faizlerin düşmesinin insanların TL’den kaçmasını hızlandırdığına dikkat çeken Kozanoğlu, “Borçlanarak yahut eldeki nakitle gayrimenkulden borsaya yahut zeytinyağından bebek bezine tüm mecralara akıtılan para faizin üzerinde kalıyor. Bankalar ise siyaset faizinden kur muhafazalı mevduata (KKM) kadar epeyce ucuza fon sağladıkları için iktisat idaresinin telkinlerine uyarak enflasyonun fazlaca altında faizlerle kredi verseler de kar etmeyi sürdürüyorlar. Bu da haliyle talebi körüklüyor. Hâlâ tüm dünyada gerçek faizler eksi kalsa da giderek enflasyon oranına yaklaşıyor. Türkiye’de ise TCMB siyaset faizi -75 puanla görülmemiş düşük bir düzeyde” diye konuştu.
Finansal danışman ve DEVA Partisi Genel Merkez İdare Heyeti Üyesi Ömer Rıfat Gencal da ABD’de açıklanan enflasyon bilgileri daha sonrası finans piyasalarında coşku yaşandığını hatırlatarak, şu değerlendirmeleri yaptı:
- Bu coşkunun ana sebebi, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) çok kararlı bir biçimde enflasyonla çaba kararlılığının birinci sinyallerinin gelmeye başlaması olarak düşünülebilir. Haziran ayında son 40 yılın tepesi olan yüzde 9.06 enflasyon mart ayından itibaren artırılmaya başlanan faizler ve verilen bildirilerle yüzde 7.75’e geriledi.
- Fed’in bilhassa baktığı çekirdek enflasyonda da gerileme kelam konusu oldu ama burada bir trendden bahsetmek şimdilik mümkün değil.
- Görünen o ki enflasyonla gayret için geçerli siyaset araçlarının kullanması, faizlerin artırılması ile bir arada gerçek faizleri de artırarak kredibilite açığını kapatıyor ve merkez bankasının irtibatını faal kılarak enflasyon bekleyişlerinde de düşüşe sebep oluyor.
- Bunun birinci sinyalini de ABD 10 yıllık faizlerin bir günde yüzde 4.2 seviyesinden yüzde 3.80’lere geri çekilmesi ile aldık. çabucak hemen burada da bir trendden bahsetmek şimdilik mümkün değil. Lakin Fed para siyaseti araçlarını en faal biçimde kullanmakta kararlı.
- Bizdeki durum ise bunun tam aykırısı. TCMB kısa vadeli siyaset faizlerini düşürdükçe gerçek faiz daha fazla negatife gidiyor (Tutarlı olması için her iki gerçek faiz hesaplamasında da çekirdek faiz alınmıştır). Bu da TL’den kıymetli ölçüde kaçışı birlikteinde getiriyor. Kredibilite açığının her enflasyon verisinde daha da açılıyor olması TCMB’nin bağlantı yoluyla enflasyon beklentilerini yönlendirmekte elini daha da güçsüzleştiriyor.
- Sonuç olarak resmi sayılarda kıymetli kuşkular bulunmasına karşın para siyasetinin değersizleştirilmesi, TÜİK’in deklare ettiğı enflasyon oranlarında TÜFE’de yüzde 85.51, Yİ-ÜFE’de yüzde 157.69 üzere son 20 yılın rekorlarını kırdırıyor. Bununla da kalmıyor, rekorlar negatif tarafta büyük farklara işaret ediyor. ÜFE ile TÜFE içindeki fark bile bu sayıların belirtildiğı tarihten beri en yükseğe işaret ediyor.
- Durum bu biçimdeyken de iktisat idaresi telaffuz olarak güya tahlil üretiyor imgesi vermeye çalışarak günü kurtarmaya yönelik uygulamalar, düzenlemelerle hür piyasa mantığına muhalif tüm operasyonlara imza atıyor. Bu duruma artık hür piyasa iktisadından çok hür müdahale iktisadı sözü daha fazlaca uyuyor.
- En sıradan manada KKM bu uygulamalardan biri. TCMB ve iktisat idaresi her ne kadar liralaştık gözüyle baksa da, gerçekte gelinen nokta iktisadın dolarizasyonu.
- 80 milyar dolar hududuna dayanan KKM büyüklüğü bütçe açıkları ve öbür makro büyüklükler manasında iktisat için en büyük risklerden biri. Üstelik son periyotlarda kurun baskılanması niçiniyle KKM yapan mevduat sahipleri enflasyon karşısında servetlerinin erimesi ötürüsı ile alternatif arayışlar ortasında. Bankaların döviz mevduatları için getirilen ve uzun vadeli bono tutma, ceza ödeme üzere düzenlemeler de döviz mevduatlara verilen faizleri küresel piyasa dinamiklerinden koparıyor. Bu noktada da alternatif arayan tasarruf sahipleri risk profilinde hiç bir değişim olmadan daha yüksek riskteki enstrümanlara da yöneliyor.