uçanteneke
New member
2001’de Merkez Bankası Başkanlığı vazifesine getirilen Süreyya Fedai, enflasyonun ahlaki bir sorun olduğunu belirterek “Öncelik enflasyonun düşürülmesine verilmelidir” dedi.
kuvvetli İktisat Programıyla bir arada Mart 2001’de Merkez Bankası Başkanlığı’na getirilen Süreyya Fedai, 2006 yılında nazaranvi Durmuş Yılmaz’a devrettiğinde enflasyon yüzde 250’den 34 yıl daha sonra tek haneye inerek 8.1 olmuş, nazaranv periyodunda TL’den 6 sıfır atılmıştı. Fedai periyodunda çıkarılan Merkez Bankası Kanunu’na bakılırsa de bankanın en kıymetli bakılırsavi fiyat istikrarını sağlamak olarak belirlenmişti.
Türkiye yeni bir kronik enflasyon devrine girmiş durumda. “Faiz niçindir, enflasyon sonuçtur” tezinin ispatlanması için siyasetler uygulanırken Fedai, Türkiye Toplumsal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı’nın (TÜSES) toplantısına katıldı. Fedai, enflasyon konusunda 20 yıl evvelki şartlara dönülmekte olduğunu belirterek son üç yılda enflasyonda açıklanan varsayımların daima üst istikamete revize edildiğini söylemiş oldu. 2021’de başlangıçta belirtilen 5.4 kestiriminin 18.4’e revize edildiğini şu anda ise enflasyonun 19.9 olduğunu hatırlatan Fedai, şunları söylemiş oldu:
İnandırıcılık sorunu var
– Maksatlar tutmuyor. Yalnızca bu tabloya bakarak tipik bir Merkez Bankacı bir tek şey görür. Burada bir kredibilite sorunu var. İnandırıcılık sorunu oluşmuş. Siyaset faizini düşürüyorsunuz. Ne için düşer kısa vadeli faizlerin genel seviyesi düşsün diye.
– Yüzde 15’e düşürdüğünüz faizlerin genel seviyesi aşağı inmiyor hatta kimi vakit üst gidiyor. Çok önemli bir meseleyle karşı karşıya olduğumuz buradan da aşikardır.
– Gayeler 10 yıldır tutmuyor. Bir ciddiyeti kalmamış. 2004’te liderken 34 yıl daha sonra enflasyon tek haneye indi. Bağımsız Merkez Bankası’nın dirayetli siyasetleri ve hükümetin de isteyerek ya da istemeyerek bir istikrar programı uygulaması ile bu kararı elde ettik.
– Bunun verdiği yürekle ben hükümete 2003 yazında önerdim. 2006 başında paradan altı sıfırı da attık. Utanç vesilesinden kurtulduk. Lakin şimdiden tek sıfır döndü bile.
– Benim vaktimde başlayan bir anket var. Hâlâ yapılıyor. 1 yıl daha sonrasında enflasyonu kaç bekliyorsun? Enflasyon beklentisi daima üstte. Daha evvel bir muvaffakiyet var ise beklentileri sağlıklı yönlendirebilmekten geçti.
– Türkiye bunu deneyim etti, başardı lakin unuttu. Dünyada 2021 bilgilerine nazaran enflasyonda ortalama yüzde 17 ile 196 ülke ortasında 12’nci sıradayız. Bizden daha sonra İran, Sudan Zimbabwe geliyor.
– Enflasyon yüzde 20 iken bir banka yüzde 15’ten kredi verir mi? Enflasyon düşmeden faizlerin düşmesi mümkün değildir. Faiz niçindir konusuna gelince, teori bu bağlantıyı enflasyondan faize yanlışsız görüyor. Az ölçüde enflasyondan faize tesir de var. Ancak fazlaca az.
– niye kurtulamıyoruz: İş topluluğunda bile enflasyonla büyüme içindeki ilgi anlaşılmıyor. Türkiye’nin 95 yıl için ortalama büyüme suratı yüzde 5’tir. Enflasyonla büyümek diye bir şey yok uzun vadede. İşsizliği de artırmaz.
– Enflasyonla uğraş niçinse istenmiyor. Sabit gelirliler, pazarlık talihi zayıf olanlar kendilerini koruyamıyorlar. Para kırpılarak gidiyor. Bu önemli bir ahlaki meseledir.
‘128 değil 140 milyar dolar satıldı’
Fedai 128 milyar dolarlık rezerv satışını da kıymetlendirdi. Şunları anlattı:
– Satılan 128 değil 140 milyar dolardı. Nereye gitti? Yarısı şirketlere gitti. 73 milyar dolar civarında. 200 milyar dolar borçları vardı 124 milyar dolara indi. 60 milyar dolar hane halkına gitti. Güvenmedikleri için döviz aldılar. Hâlâ alıyorlar.
– Merkez Bankası döviz satar, bunda hiç bir şey yok. Sorun nerede? Önemli bir saydamlık sorunu var. Siyasetin çöktüğü yer burası!
– Türkiye’de 2013’te hayli kıymetli bir karar alındı. Hazine borçlanamıyordu. Döviz girdisi olmayan şirketler de dış borçlanma hakkı elde etti. 2018 borçlu şirketler sıkıntı duruma düştüler, onu düzeltmeye çalışıyorlar.
– Fakat bu satışı niçin yaptınız, şirket açığı mı kapatıldı, hedefinize ulaştınız mı? Bu konularda uygun bir irtibat olmadı.
kuvvetli İktisat Programıyla bir arada Mart 2001’de Merkez Bankası Başkanlığı’na getirilen Süreyya Fedai, 2006 yılında nazaranvi Durmuş Yılmaz’a devrettiğinde enflasyon yüzde 250’den 34 yıl daha sonra tek haneye inerek 8.1 olmuş, nazaranv periyodunda TL’den 6 sıfır atılmıştı. Fedai periyodunda çıkarılan Merkez Bankası Kanunu’na bakılırsa de bankanın en kıymetli bakılırsavi fiyat istikrarını sağlamak olarak belirlenmişti.
Türkiye yeni bir kronik enflasyon devrine girmiş durumda. “Faiz niçindir, enflasyon sonuçtur” tezinin ispatlanması için siyasetler uygulanırken Fedai, Türkiye Toplumsal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı’nın (TÜSES) toplantısına katıldı. Fedai, enflasyon konusunda 20 yıl evvelki şartlara dönülmekte olduğunu belirterek son üç yılda enflasyonda açıklanan varsayımların daima üst istikamete revize edildiğini söylemiş oldu. 2021’de başlangıçta belirtilen 5.4 kestiriminin 18.4’e revize edildiğini şu anda ise enflasyonun 19.9 olduğunu hatırlatan Fedai, şunları söylemiş oldu:
İnandırıcılık sorunu var
– Maksatlar tutmuyor. Yalnızca bu tabloya bakarak tipik bir Merkez Bankacı bir tek şey görür. Burada bir kredibilite sorunu var. İnandırıcılık sorunu oluşmuş. Siyaset faizini düşürüyorsunuz. Ne için düşer kısa vadeli faizlerin genel seviyesi düşsün diye.
– Yüzde 15’e düşürdüğünüz faizlerin genel seviyesi aşağı inmiyor hatta kimi vakit üst gidiyor. Çok önemli bir meseleyle karşı karşıya olduğumuz buradan da aşikardır.
– Gayeler 10 yıldır tutmuyor. Bir ciddiyeti kalmamış. 2004’te liderken 34 yıl daha sonra enflasyon tek haneye indi. Bağımsız Merkez Bankası’nın dirayetli siyasetleri ve hükümetin de isteyerek ya da istemeyerek bir istikrar programı uygulaması ile bu kararı elde ettik.
– Bunun verdiği yürekle ben hükümete 2003 yazında önerdim. 2006 başında paradan altı sıfırı da attık. Utanç vesilesinden kurtulduk. Lakin şimdiden tek sıfır döndü bile.
– Benim vaktimde başlayan bir anket var. Hâlâ yapılıyor. 1 yıl daha sonrasında enflasyonu kaç bekliyorsun? Enflasyon beklentisi daima üstte. Daha evvel bir muvaffakiyet var ise beklentileri sağlıklı yönlendirebilmekten geçti.
– Türkiye bunu deneyim etti, başardı lakin unuttu. Dünyada 2021 bilgilerine nazaran enflasyonda ortalama yüzde 17 ile 196 ülke ortasında 12’nci sıradayız. Bizden daha sonra İran, Sudan Zimbabwe geliyor.
– Enflasyon yüzde 20 iken bir banka yüzde 15’ten kredi verir mi? Enflasyon düşmeden faizlerin düşmesi mümkün değildir. Faiz niçindir konusuna gelince, teori bu bağlantıyı enflasyondan faize yanlışsız görüyor. Az ölçüde enflasyondan faize tesir de var. Ancak fazlaca az.
– niye kurtulamıyoruz: İş topluluğunda bile enflasyonla büyüme içindeki ilgi anlaşılmıyor. Türkiye’nin 95 yıl için ortalama büyüme suratı yüzde 5’tir. Enflasyonla büyümek diye bir şey yok uzun vadede. İşsizliği de artırmaz.
– Enflasyonla uğraş niçinse istenmiyor. Sabit gelirliler, pazarlık talihi zayıf olanlar kendilerini koruyamıyorlar. Para kırpılarak gidiyor. Bu önemli bir ahlaki meseledir.
‘128 değil 140 milyar dolar satıldı’
Fedai 128 milyar dolarlık rezerv satışını da kıymetlendirdi. Şunları anlattı:
– Satılan 128 değil 140 milyar dolardı. Nereye gitti? Yarısı şirketlere gitti. 73 milyar dolar civarında. 200 milyar dolar borçları vardı 124 milyar dolara indi. 60 milyar dolar hane halkına gitti. Güvenmedikleri için döviz aldılar. Hâlâ alıyorlar.
– Merkez Bankası döviz satar, bunda hiç bir şey yok. Sorun nerede? Önemli bir saydamlık sorunu var. Siyasetin çöktüğü yer burası!
– Türkiye’de 2013’te hayli kıymetli bir karar alındı. Hazine borçlanamıyordu. Döviz girdisi olmayan şirketler de dış borçlanma hakkı elde etti. 2018 borçlu şirketler sıkıntı duruma düştüler, onu düzeltmeye çalışıyorlar.
– Fakat bu satışı niçin yaptınız, şirket açığı mı kapatıldı, hedefinize ulaştınız mı? Bu konularda uygun bir irtibat olmadı.