uçanteneke
New member
Yaklaşık 3 aydır Borsa İstanbul’da bilhassa bankacılık paylarında ve TL cinsi devlet tahvillerinde büyük bir çıkış gözleniyor. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de, son günlerdeki söylemlerinde bu hususa dikkat çekmeye başladı. Nebati, son olarak “Sermaye piyasalarımız her geçen gün itimat tazeliyor, geleceğe inançla bakıyor. Borsamız haftayı dolar bazında 17 yılın en kuvvetli rallisi ile geride bıraktı, 3.521,38 puan ile haftayı sonlandırdı. BIST 100 endeksi 2 aydır rekor üstüne rekor tazeliyor. O denli ki, bu yükseliş, Temmuz 2005’ten bu yana en kuvvetli ralliye işaret ediyor” kelamlarıyla bu sevincini tabir etti. Ekonomistler de sık sık bu mevzuyu Twitter hesaplarından yaptıkları paylaşımlarda lisana getiriyorlar. Biz de mevzuyu Bahçeşehir Üniversitesi Memleketler arası Finans Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hakkı Öztürk’le konuştuk. Borsada yerli alımlarının büyük ihtimalle büyük kümeler tarafınca yapıldığını belirten Öztürk, “Bilindiği üzere Borsa İstanbul derinliği çok yüksek olan bir borsa değil. beraberinde kamu bankalarının paylarının çoğunluğu Türkiye Varlık Fonu’nda olduğundan, oyunun ortasında Türkiye Varlık Fonu da olabilir” dedi. 13 Temmuz’dan daha sonra dünya borsalarındaki dolar bazlı getiri oranlarını aşağıdaki tabloda özetleyen Öztürk, “Tablodan da görüleceği üzere BIST 100 ve BIST bankacılık endeksi son 2 ayda hem gelişmiş birebir vakitte gelişmekte olan ülke borsa endekslerinden olağandışı bir biçimde müspet ayrışmıştır. Son 2 ayda iktisatta olumlu istikamette bir değişiklik yokken, niye bu ayrışma olmuştur?” sorusunun cevabını şu biçimde özetledi:
Dolar bazlı getiri (13 Temmuz’dan daha sonra)
XBANK %126
BIST100 %40
MSCI Dünya %5
MSCI GOÜ Banka %5
MSCİ GOÜ %0
GOÜ: Gelişmekte olan ülkeler
‘Borsaya yabancı girişleri mi oldu?’
“TCMB’nin yayınladığı menkul değer istatistiklerine bakılırsa, son 5 haftada pay senetlerine net yabancı girişi yalnızca 790 milyon dolar (yaklaşık 2.8 milyar dolar net satış). ötürüsıyla son 2 aydır borsadaki epeyce süratli yükselişin gerisinde yabancı alımlarının yüklü olduğunu söylemek mümkün değil. aslına bakarsanız borsada yabancı takas oranı yüzde 34 ile tarihi düşük düzeylerde. ötürüsıyla borsadaki bu süratli yükselişin ardında daha fazlaca büyük yerlilerin olduğu gözüküyor. tıpkı vakitte, kredili alışların da bir ölçü tesiri olduğunu söyleyebiliriz. beraberinde VİOP’ta oluşan teminat tamamlama davetlerinin da (margin call) son günlerde hayli yükseldiği biliniyor. Alışılmış ki spot piyasada tavan tavan giden payların gerisinde manipülatif bir operasyon olup olmadığının belirlenmesi de SPK’nın vazifesi.”
Öztürk, bankacılık kesiminin son 2 ayda dolar bazında yüzde 126 yükselişinin niçinlerini şöyleki tahlil etti:
Prof. Dr. Hakkı Öztürk, son 3 ayda devlet tahvillerindeki süratli düşüş hakkında da şu değerlendirmeleri yaptı.
Dolar bazlı getiri (13 Temmuz’dan daha sonra)
XBANK %126
BIST100 %40
MSCI Dünya %5
MSCI GOÜ Banka %5
MSCİ GOÜ %0
GOÜ: Gelişmekte olan ülkeler
‘Borsaya yabancı girişleri mi oldu?’
“TCMB’nin yayınladığı menkul değer istatistiklerine bakılırsa, son 5 haftada pay senetlerine net yabancı girişi yalnızca 790 milyon dolar (yaklaşık 2.8 milyar dolar net satış). ötürüsıyla son 2 aydır borsadaki epeyce süratli yükselişin gerisinde yabancı alımlarının yüklü olduğunu söylemek mümkün değil. aslına bakarsanız borsada yabancı takas oranı yüzde 34 ile tarihi düşük düzeylerde. ötürüsıyla borsadaki bu süratli yükselişin ardında daha fazlaca büyük yerlilerin olduğu gözüküyor. tıpkı vakitte, kredili alışların da bir ölçü tesiri olduğunu söyleyebiliriz. beraberinde VİOP’ta oluşan teminat tamamlama davetlerinin da (margin call) son günlerde hayli yükseldiği biliniyor. Alışılmış ki spot piyasada tavan tavan giden payların gerisinde manipülatif bir operasyon olup olmadığının belirlenmesi de SPK’nın vazifesi.”
Öztürk, bankacılık kesiminin son 2 ayda dolar bazında yüzde 126 yükselişinin niçinlerini şöyleki tahlil etti:
- Bankacılık bölümünün ise son 1 yıldır nominal bazda net kârları hem enflasyona endeksli tahvil tutmalarından tıpkı vakitte net faiz marjlarının artmasından dolayı epey yükseldi. Fakat enflasyon muhasebesi uygulanmış olsa, kârlılıklarının düşeceği aşikar.
- Bankacılık kesimi kârlılığına aşağıdaki grafikte bakmak daha sağlıklı. 2006-2017 ortası banka dalı öz sermaye kârlılığı enflasyonun üzerindeyken, 2018 ile enflasyonun altına düşmüş. Son durum ise, banka bölümü özsermaye kârlılığı yüzde 28, enflasyon yüzde 80. Banka kesiminin özsermaye kârlılığı enflasyonun altında kalmaya devam ediyor. Değerli olan gerçek kârlardır.
- ötürüsıyla bankacılık endeksindeki son 2 aydır hayli süratli yükselişi, beklentilerde de bariz bir değişiklik yokken temel dinamiklere dayandırmak pek mümkün değil. Her ne kadar TÜFE bazlı kağıtlardan ve net faiz marjından bankacılık dalı nominal olarak yüksek kâr elde etse de, hem özsermaye kârlılıkları enflasyonun pek altında tıpkı vakitte bankaların mecbur tutmak zorunda oldukları düşük faizli TL devlet tahvillerinin önümüzdeki devir için risk taşıdığı biliniyor.
- bu biçimde temel faktörlerle açıklanmayan 1.5 aydaki bankacılık endeksindeki süratli yükselişin sebebi ne olabilir? Bilhassa birtakım özel ve kamu bankaları üst üste tavan giderek çok yüksek primler yaptılar. Bu süratli rallinin gerisinde bilgilere baktığımızda yabancı alımların yüklü olmadığını, yerli alımlarının temel itici güç olduğunu belirtmiştim. Doğal ki burada yerli küçük yatırımcıdan kelam etmiyoruz. Bilhassa son 1 yıldan beri uygulanan para siyasetinden dolayı TL’de oluşan tarihi yüksek negatif gerçek faiz alışılmış ki yerli küçük yatırımcıların borsaya olan ilgisini artırdı. Lakin son 1.5 aydaki süratli yükseliş ve tavanların gerisinde yerli küçük yatırımcı olamaz.
- Yerli alımları büyük kümeler tarafınca yapılıyor büyük ihtimalle, bilindiği üzere Borsa İstanbul derinliği çok yüksek olan bir borsa değil. hem de kamu bankalarının paylarının çoğunluğu Türkiye Varlık Fonu’nda olduğundan, oyunun ortasında Türkiye Varlık Fonu da olabilir. Sayın Hazine ve Maliye Bakanı’nın borsanın rekor kırdığı, sermaye piyasalarının inanç tazelediği ve yatırımcılar açısından her geçen gün daha da cazip hale geldiği ile ilgili yaptığı açıklama da var.
- Diğer taraftan, bankacılık paylarının uzun vakittir hem dolar bazlı tıpkı vakitte çarpanlara bakılırsa ucuz olduğu biliniyor lakin son 1.5 aydaki epey süratli rallinin niçinini ucuzluğa bağlamak ve bilhassa kamu bankalarındaki tavanları bununla açıklamak da hayli yanlışsız olmaz. Zira beklentilerde son aylarda besbelli bir değişiklik yok.
- Unutmamak gerekir ki, küçük yatırımcı açısından borsada fazlaca süratli yükselişlerin düzeltmeleri de süratli olur. ötürüsıyla küçük yatırımcılar epeyce dikkatli olmalı.
- Her ne kadar son 1.5 aylık ralliyi temel olarak açıklamak pek mümkün olmasa da, ben uzun vade için borsadaki payların genel olarak ucuz olduğunu söyleyebilirim. Bankacılık bölümünün de yapısının uzun vade için genel olarak sağlam olduğunu düşünüyorum. Türkiye’de iklim değiştiğinde ve olağan iktisat siyasetlerine dönüldüğünde yabancı yatırımcının bilhassa uzun vadeli olan emeklilik ve yatırım fonları aracılığıyla ağır olarak tekrar Türkiye’ye para getirip Borsadaki paylara yatırım yapacağını öngörüyorum. tıpkı vakitte, vakti geldiğinde yabancılar seçim için önce de durum alacaktır.
Prof. Dr. Hakkı Öztürk, son 3 ayda devlet tahvillerindeki süratli düşüş hakkında da şu değerlendirmeleri yaptı.
- 3 ay evvel 10 yıl devlet tahvili fiyatı 89 TL iken 160 TL’ye yükseldi. Fiyatlar kabaca yüzde 80 artarken, faizi de yaklaşık yüzde 25’ten yüzde 11’e geriledi. 2 ve 5 yıllık TL devlet tahvilleri için de durum emsal. 2 yıllıkta faiz yüzde 13’e, 5 yıllıkta ise yüzde 11’in altına gerilemiş durumda. Olağan şartlarda bir ülkede faizlerin düşmesi için enflasyon ve enflasyon beklentilerin düşmesi ve risklerin düşmesi gerekir. Son 3 ayda Türkiye’de ne enflasyon beklentilerinde ne de risklerde bir düşme var. Piyasaları yakından takip edenlerin bildiği üzere son 3 aydaki tahvil faizlerindeki bu süratli düşüşün niçini, TCMB’nin getirdiği düzenlemelerle bankaların mecburen devlet tahvili almak zorunda olması. Bankalar tahvilleri aldıkça meblağları yükseliyor ve getirileri düşüyor. bu biçimde bir durumda olması gereken faizi yansıtmayan, bastırılmış tahvil faizleri oluşuyor. TL tahvil piyasasında fiyat ve faizlerinin yanlışsız yerde oluşmadığına aşağıdaki örneklerle açıklayabiliriz.
- Birincisi, Türkiye Hazinesi’nin TL ve dolar cinsi çıkardığı tahvil (Eurobond) faizlerinin şimdi eşit düzeye gelmiş olması. 5 yıllık TL devlet tahvili faizi yüzde 10.90, 5 yıllık dolar cinsi Eurobond faizi ise yüzde 9.5. Burada bir anomali olduğu, TL’deki yüksek enflasyon yüzünden TL faizin epey daha yüksek olması gerektiği açıktır.
- Aynı biçimde, 10 yıllık devlet tahvili faizi en son 2016 Eylül’de yüzde 10’un altını görmüştü. bu biçimde enflasyon yüzde 7 idi. Şu an 10 yıllık döviz tahvili faizi yüzde 11 ile tek haneye gerçek düşme eğiliminde lakin mevcut enflasyon yüzde 80 ve önümüzdeki periyot için enflasyon beklentileri devasa yükseklikte.
- ötürüsıyla TL tahvil piyasasındaki fiyatlamalar sağlıklı değil, yapay fiyatlamalardır. Bu yüksek enflasyon ortamında, uzun vadede sürdürülmesi mümkün değildir.